Goes
| ||||
 | ||||
.png) | ||||
 | ||||
| Indeling | ||||
| Land | Nederland | |||
| Provincie | Zeêland | |||
| Waeterschap | Scheldestroômen | |||
| Streêk(en) | Zuud-Beveland | |||
| Oôdplekke | Goes | |||
| Statistiek | ||||
| Oppervlakte | 101,92 km² | |||
| - land |
92,48 km² | |||
| - waeter |
9,44 km² | |||
| Inweuners | 39.682 | |||
| Daotum | 1 jannewari 2024 | |||
| Bevolkiengsdichteid | 429 inw./km² (land) | |||
| Geografische liggieng | ||||
| Hoôgte | -1,8 – +1,6 m | |||
| Ontstaen | 10e eêuwe, 1405 (stadsrechten) | |||
| Belangrieke verkeersaders | A58, N254, N256, N289 | |||
| Netnummer | 0113 | |||
| Postcodes | 4458-4481 | |||
| Bestuur | ||||
| Collegepartijen | PvdA-GL, Nieuw Goes, SGP-CU, Partij voor Goes | |||
| - zeêtels | 15 | |||
| Burhemeêster | Cees van den Bos | |||
| - waernemend | neê | |||
| - partij | SGP | |||
| Overige | ||||
| Bienaem | Hanzehat | |||
| Streektaele(n) | Zuud-Bevelands | |||
| Steêband | gin | |||
| Gemeêntelike website | www.goes.nl | |||
Goes, ok wè Hoes, (Nederlands: Goes) is 'n stad en gemeênte in Zeêland, op 't eiland Zuud-Beveland. Buten de stad Hoes bestaet de gemeênte nog uut de durpen Èndewehe, Sraskerke, Sreinskinders, Kattendieke, Kloetehe, Oud-Sabbehe, 't Wulleminadurp en Wolfersdiek. De gemeênte ao in 2024 onheveer 40.000 inweuners, daer-an de meêste van in Stad weune (onheveer 30.000). Goes had toet 2021 ok een zusterstad, Panevėžys in Litouw'n. Goes stit bekend as Ganzestad. In 't waepen van de stad komt ok een ganze voo.
Stadsfuncties
[bewerk | brontekst bewerken]Goes is 'n belangriek verzurgiengscentrum vò Zuud-Beveland en ok wè vo eêl Zeêland. Zoô is der Emergis gevestegd, de instellieng vò geêstelike gezondeidszurge, en staet der ok 'n psychiatrisch ziekenuus. De zendmaste zendt de landelike Nederlandse zenders uut. Goes eit 'n station an de lijn Vlissienge-Rozendael. Voe vee bedrieven is Goes antrekkeliker as Middelburg of Vlissienge, om-at 't vanuut de Randstad sneller te berieken is. Blikvanger van Goes is de televisiezendmaste in Goes-Noord en de Maria-Magdalenakerke in 't centrum. Groôste kerke is echter de Sionkerke an de Louise de Collignylaen. Bekend bin ok de tiejewaetermeule 't Soepuus en de waetertoren, de 'oôgsten van Nederland.
Het wienkelcentrum van Goes is het groôste van Zeêland.
Geschiedenisse
[bewerk | brontekst bewerken]Goes oor vò 't eêrst vermolde in 976 as Curtagosum, wat-a vo "korte Gos" moe stae; gos is ierbie 'n waeternaem, de naem van de kreêke daer 't durpje an lag. Daenae ontwikkelt 't z'n eige lanksaem tot 'n plekke van betekenisse, en in 1420 kriegt 't stadsrechten.
Van Goes is 't volgende spotlie'ie bekend:
- Wie wil stele en nie'ange,
- Gae nae Goes en lae zich vange;
- Want de'eeren van Ter Goes,
- Bin zözacht as appelmoes.
Nae een groôte stadsbrand rond 1550 word de stad vrie snel 'erbouwd. Uut deze tied komt ok het 'uus van Karel V. Van de tweê wereldoôrlogen ei Goes nie vee mee gekregen. Tiejens de Eerste Wereldoorlog raekten 7 bommen Goes en Kloetehen; dit gebeurende bie ongelok deu een Iengels vliegtuug. In Kloetehen vielen 3 bommen, de schae viel mee. In Goes wier een 'uus aan de Magdalenastraete kapot gemikt, d'r kwam ok iemand bie om. Tiejens de Tweêde Wereldoorlog 'eit Goes nie vee gemerkt van het oorlogsgeweld dat toch vlak bie pleas vong (Slag om de Sloedam).
Nae de oôrlog wor Goes uut'ebreid mee verschie weunwieken. In 1976 gebeurd d'r een groôte ramp bie Goes, zie 't artîkel: Treinramp bie Goes.
Weunwieken
[bewerk | brontekst bewerken]- Goes Centrum (Centrum)
- Goese Meer (Noord)
- Goes Oost (Oost)
- Goese Polder (Noord)
- Goes West (West)
- Goes Zuud (Zuud)
- Nieuw West (West)
- Noord'oek (Noord)
- Oostmolenpark (Kloetige)
- Overzuid (Zuud)
- Ouverture (Zuud)
Bedrieventerreinen
[bewerk | brontekst bewerken]- De Goese Poort (Noord)
- De Poel (I, II, III en IV) (Zuud)
- Klein Frankrijk (Centrum)
- Marconi (West)
- Stationspark (Zuud)
Ongerwies
[bewerk | brontekst bewerken]Baosisongerwies
[bewerk | brontekst bewerken]- 't Noorderlicht
- CBS Princes Beatrix
- Prinses Irene Schole
- OBS De Zuidwesthoek
- R.K. Bisschop Ernstschole
- Montessorischole De Basis
- R.K Holtkampschole
- De Kohnstammschole
- Koelmanschole
- G.B.S. De Wingerd
- SO De Kring
- Stichting De Korre
- Odyzee College
Middelbaor ongerwies
[bewerk | brontekst bewerken]- Edudelta College Goes
- Stichting Calvijn College
- Het Goese Lyceum
- Ostrea Lyceum
Beroepsongerwies
[bewerk | brontekst bewerken]- Hoornbeeck College
- ROC Zeêland
Verkeer en vervoer
[bewerk | brontekst bewerken]Goes liet an de A58, wa voo de bereikbaorheid vanuut wes'en (Vlissienge en Middelburg) en oôs'en (Berrehe op Zoom en Roosendaal) zurgt. Vanuut het noor'n (Zurrikzeê en Rotterdam) is Goes bereikbaar via de N256. Goes ao een stasjon an de Zeeuwse lijn.
Stadskaert
[bewerk | brontekst bewerken]Kaertbeêld van de stad Goes in 2017:
Politiek
[bewerk | brontekst bewerken]Gemeênteraod
[bewerk | brontekst bewerken]De gemeênteraod sins 1990:[1]
| Partij | 2022 | 2018 | 2014 | 2010 | 2006 | 2002 | 1998 | 1994 | 1990 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| PvdA-GL | 5 | ||||||||
| PvdA | 2 | 2 | 5 | 7 | 5 | 5 | 5 | 6 | |
| GL | 2 | 1 | 2 | 3 | 3 | 3 | 2 | 2 | |
| Nieuw Goes (NG) | 4 | 3 | |||||||
| CDA | 4 | 5 | 7 | 6 | 6 | 7 | 5 | 6 | 7 |
| VVD | 4 | 4 | 3 | 5 | 4 | 4 | 4 | 4 | 3 |
| SGP-CU ¹ | 4 | 4 | 4 | 3 | 4 | 4 | 4 | 3 | 3 |
| Partij voor Goes (PvG) | 2 | 2 | 2 | ||||||
| D66 | 2 | 2 | 3 | 2 | 1 | 2 | 2 | 3 | 2 |
| SP | 1 | 3 | 2 | ||||||
| Totaol | 25 | 25 | 25 | 25 | 25 | 25 | 23 | 23 | 23 |
| Opkomst | 52,0% | 58,2% | 58,1% | 56,0% | 57,2% | 54,0% | 56,0% | 63,4% | 60,4% |
¹ 1990-1998: CU = GPV + RPF
Burgemeêsters
[bewerk | brontekst bewerken]| Ambtsperiode | Naem burgemeêster | Partij of stroôming | Biezonderheên |
|---|---|---|---|
| 1831 - 1843 | Jan Hendrik Verschoor, heer van Nisse | ||
| 1844 - 1852 | J.C. van der Meer Mohr | ||
| 1852 - 1879 | M.P. Blaaubeen | ||
| 1879 - 1897 | J.G. de Witt Hamer | ||
| 1897 - 1902 | Jean Philippe Wesselink | ||
| 1902 - 1911 | J.E. de Koning Kooy | ||
| 1911 - 1918 | J.B. de Beaufort | ||
| 1918 - 1934 | G.A. Hajenius | ||
| 1934 - 1940 | R.M. van Dusseldorp | CHU | |
| 1940 - 1941 | Warner Cornelis ten Kate | CHU | |
| 1941 - 1944 | Cornelis Egbert Petrus Lenshoek | NSB | |
| 1944 - 1945 | Anthonie de Roo | Vrie'eidsbond | waernemend |
| 1945 - 1946 | Willem Cornelis Sandberg | waernemend | |
| 1946 - 1958 | Warner Cornelis ten Kate | CHU | overliejd |
| 1958 - 1961 | Hans Karel Michaëlis | CHU | |
| 1960 - 1961 | Jan Willem Noteboom | ARP | waernemend |
| 1962 - 1981 | Ferry Huber | CHU / CDA | |
| 1981 - 1986 | Pim Blanken | CDA | |
| 1989 - 1992 | Taco Seinstra | CDA | ontslagen |
| 1992 - 1992 | Mans Flik | PvdA | waernemend |
| 1993 - 2010 | Dick van der Zaag | CDA | |
| 2010 - 2017 | René Verhulst | CDA | |
| 2017 - 2018 | Herman Klitsie | PvdA | waernemend |
| 2018 - 2023 | Margo Mulder | PvdA | |
| 2023 - 2024 | Marcel Fränzel | D66 | waernemend |
| 2024 - noe | Cees van den Bos | SGP |
'Eboorn in Goes
[bewerk | brontekst bewerken]- Menno de Bruyne (1957), SGP-spindoctor
- Siem Buijs (1944), huusarts en politicus
- Stefan de Die (1986), zwemmer
- Rinus Ferdinandusse (1931-2022), schriever, journalist en komiek
- Bas van Fraassen (1941), filosoof
- Isaäc Dignus Fransen van de Putte (1822-1902), politicus
- Jules Geirnaerdt (1964), weerman
- Joannes Antonides van der Goes (1647-1684), dichter, toneelschriever en -vertaeler
- Jacqueline van den Hil (1968), zurgmanager en politicus
- Frans den Hollander (1893-1982), president Nederlandse Spoorwegen
- Piet Leupen (1939), geschiedkundige
- Dinja van Liere (1990), ruter
- Piet Meeuse (1947), schriever en vertaeler
- Johannes van Melle (1887-1953), schriever
- Hannes Minnaar (1984), musicus
- Rik Mol (1985), trompettist
- Frans de Munck (1922-2010), voebalkeeper
- Erwin Nuytinck (1994), voeballer
- Pieter Adrianus Ossewaarde (1775-1853), politicus
- Hugo Polderman (1951), politicus
- Sanne de Regt (1982), Miss Nederland 2003/2004
- Theo Rietkerk (1962), politicus
- Gerard Rothuizen (1926-1988), theoloog en predikant
- Katinka Simonse (1979), kunstenaer
- Bernardus Smytegelt (1695-1735), predikant
- Myrna Veenstra (1975), hockeyinternational
- Hilda Verwey-Jonker (1908-2004), politica en sociologe
- Guus Vleugel (1932-1998), tekstschriever
- Bart van der Weide (1975), zanger van Racoon
- Jacob Adriaan de Wilde (1879-1956), politicus
Bekende (voormaolige) inweuners van Goes
[bewerk | brontekst bewerken]- Huibert Jacobus Budding (1810-1870), dômenee
- Kees van Eersel (1944), orgaenist
- Roel Felius (1988), zanger
- Oek de Jong (1952), schriever
- Freek de Jonge (1944), cabaretier
- Frans Naerebout (1748-1818), loôds en mênsenredder
- Peter Slager (1969), zanger, liedjesschriever en basgitarist (Bløf)
Ouwe kaarten en prenten
[bewerk | brontekst bewerken]-
1572 v Deventer -
1572 v Deventer -
1572 v Deventer -
1572 Le Poivre -
1649 Blaeu -
1650 Roman -
1660 Vischer -
1749 Hattinga -
1753 Tirion; Pronk -
1857 Hubar -
1867 Kuyper -
1914 Topografische Inrichting
Noôten
[bewerk | brontekst bewerken]Lienks nae buten
[bewerk | brontekst bewerken]
| Gemeênte Goes |  |
|---|---|
|
Steden: Goes |
| Zeêuwse steden |  |
|---|---|
|
Steden, meê een stem in de Staeten van Zeêland: Hoes · Middelburg · Reimerswaol (tot 1587) · Ter Veere (nae 1574) · Vlissienge (nae 1574) · Tole · Zurrikzeê Smalsteden (gin stem in de Staeten van Zeêland): Brouwes'aeven · Domburg · Erremu · Kortjeen · Smerdiek · Waschappel Steden in Zeêuws-Vlaonderen (buuten het vroegere gewest Zeêland): Aksel · Biervliet · Erreburg · Filepine · Iezendieke · Sas · Sint Anna ter Mu · Sluus · Terneuzen · 'Ulst · Wosburg |