Zuud-Bevelands
't Zuud-Bevelands is de naem vò de dialecten van 't Zeêuws die op Zuud-Beveland gesproke ore. Net as de Walcherse dialecten bin de Zuud-Bevelandse onder mekaore eel verschillend; toch bin d'r ok dudelike overeênkomsten.
Algemeên
[bewerk | brontekst bewerken]De Zuud-Bevelandse dialecten ore, mee 't Walchers en 't Noord-Bevelands, soms bie 't Midden-Zeêuws gerekend. Dat betekent onder meêr dan d'r meêr gevallen van umlaut vòkomme as in 't noorde, en dan d'r bedudend minder Vlaomse taelinvloeden bin as in Zeêuws-Vlaonderen. De typisch Zuud-Bevelandse uutspraek van de ae is 't bekendste kenmerk: d'r klienkt op die plekke meêstal 'n î. In de Noe-spellienge oor dien klank geschreve as aê. 'n Ander klankverschiensel is 't verkorten van vee woorden mee in 't Walchers 'n eu (beuter > butter, zeumer > zummer). De g klienkt op Zuud-Beveland meschien nog wè zwakker, meêr h-achteg, as ergest aors in Zeêland. Op Zuud-Beveland bin de woordvarianten of, mie en voe te 'oren (in plekke van af, mee en vò). D'n uutgang bie abstracta van werkwoorden is -ege (tegenover -ienge, dus verkerege, slutege). D'r is op Zuud-Beveland maer eên infinitief; die endegt aoltoos op -en, oewel a de 'e' bieni aoltied ineslikt wor. Voltooide deêlwoorden ore gevurmd mee e-, nie mee ge-.
Verschillen
[bewerk | brontekst bewerken]De Zuud-Bevelandse dialecten ore in drie groepen verdeêld: 't Noordwest-Zuud-Bevelands, 't Zakkers en 't Oôst-Zuud-Bevelands.
De Noordwest-Zuud-Bevelandse dialecten ore gesproke van 't Lewedurp toet ongeveer an Kattendieke. Deêze dialecten stae nog 't kortst bie 't aore Zeêuws en bie de standerdtaele. Wolfersdiek eit as 'n vòmaeleg eiland 'n eel eigen dialect. 't Stadsdialect van Goes is wat meer burgerlik en verollandst. Vò Kattendieke oor 'n gewone ae-klank gegeve.
't Zakkers oor van eiges gesproke in de Zak, dus Zuudwest-Zuud-Beveland. Ok ier is gin absolute eên'eid en bin d'r verschillen tussen de durpen. In vee durpen spreke ze de Zeêuwse ae nie alleên i-achtig, maer ok nog kort uut: 't Nederlandse water klienkt ier as witter.
't Oôst-Zuud-Bevelands oor gesproke van Weumelienge toet an Rilland. Ier valt voraol de uutspraek van d'n uutgang -en op. Dat is ier 'n lettergreepdraegende nasaol, dat wil zeie: bluven oor bluuvm, eten oor eetn en werken oor werkng.
Dialectbe'oud en -cultivaotie
[bewerk | brontekst bewerken]Mee uutzonderienge van Goes is Zuud-Beveland nog eel agrarisch en de veruut meêste durpeliengen ouwe nog vast an ulder dialect. In gesprekken tussen beweuners van tweê durpen oor soms wè op 't Nederlands overgegae, omdan de dialektverschillen soms lastig gevonde ore.
D'r bin op Zuud-Beveland meschien wè meer dialectzangers en -bands as waer dan ok in Zeêland. Peter Dieleman is bekend zoôwè as zanger as ok as schriever vò Noe; 'n aore eel bekende zanger is Engel Reinhoudt. De band Surrender uut Eintjessand loôpt a jaeren vorrop mee muziek in de streêktaele; 'n aore boerenrockband is Du Driefstang.
Lienks nae buten
[bewerk | brontekst bewerken]- De Verlore Zeune in 't Zuud-Bevelands (nie vedder gespecifieerd)
- 'tzelfde in 't Oôst-Zuud-Bevelands
- 'tzelfde in 't Noordoôst-Zuud-Bevelands (Iese, Wemeldigge, Kattendieke)