Rilland

Liggienge

De meule Van Rilland in de jaeren zestig

Rilland is een plekke in Reimerswaol in Zeêland mee 2.990 inweuners (2023). Rilland ist meêst oôstelijke durp in van Zuud-Beveland en leit an de A58, nie varde van 't Schelde-Rijnkanaol en de provinciegrens mee Noord-Braebant.

Ongeveêr 1 kilometer bute Rilland, in de buurschap Staotionsbuurte ist spoorwegstation Rilland-Bath. De 'aeven van 't durp is de Rattekaoie, juust noord van Rilland an de weg Middenhof, die leit op de diek tussen de Eêste en de Twidde Bathpolder. De 'aeven ontstong nae 1856 as 'andels'aeven voo 't dorp Rilland en wier in de twintigste eeuw voora gebruukt voo suukerpeê. De 'aeven is beschermd as rijksmonument.

In Zijn arm de lammeren is een roman van Cornelius Lambregtse. De oôdpersoôn is 't vierjarige guus Fransje Weststrate. Het boek speelt z'n eihe of in Rilland. Ut boek is in 't Ollans eschreve, mar d'r komt vee Zeêuws in voo.

Stikje over Rilland

"Kiek 's 'n bitje uut", hoor ik een moeder tegen d'r dochtertje zeggen, "anders bin je 't zôô kwiet." De woorden zijn nog maar net uit moeders mond, of de kleine meid is inderdaad d'r pakje sap kwijt. Met een doffe plof valt 't op 't grint naost de rails. "Mamma, 't pakje is weg", pruilt het kleintje.

Het is vriedagmiddag, vorige weeke, iets over vieren. Op het station van Rilland-Bath. Een 'êêle dag bin 'k naor een bieêênkomst gewist over 'School en Dialect' in Rilland. Vee geproat, vee geluusterd. Allicht gaot het dialect achteruut, en zeker bie de joenge gasten. Daorom zou t'r op schoole wat an gedaon moeten worren. Lessen in dialect. Of lessen over dialect. Zô maor een paor uurtjes in de weke. "Dien tied is verbie", roept 'r iemand deur 'n microfoon. 't Helmt deur 'êêl de zaole, van 'arter nao zachter: "Verbie, verbie, verbie." En langzaom stèrft het uut, toedat 't nie mêê verstaonbaor is. De zaole luustert stille, allêêne 't geroenk van de afzuugkappen is nog te 'ôôren. Gêên mèns zegt 'r wat, mao dan staot 'r iemand op. "Me moeten lessen geven op schoole over dialect. Me moeten de kinders wèrm maoken voo dialect. Laoten voelen dat dialect schôône is, ook van dezen tiid is." En zôô gaot ie mao vèrder: "Nii mêêr proaten over de buuzekachel, 't petrolietoestel en de bedstee, da's allemaol antiek. Da's voo 't museum. Dialect op je weblog, op je mobieltje, op je computer, op de radio en tillevisie", gaat ie vèder, "mao nie opleggen in de klasse."

Noe gaot in Zêêland 't dialect nog niet zo rap achteruut as in Braobant. In 't noorden van 't land, dao gaot 't goed. En ook in 't ôôsten. Da wier ons dao verteld, daor in Rilland. Mao toch ee. "Je ontkomt 'r nie an joeng", zegt m'n buurman an taofel tussen de middag. "'t Is noe êênmaol de tied." Oewel d'r allemao mènsen uut 'êêl 't land zaoten 't eten, wier t'r dao toch bienao allêên maor 'Ôllands gepraot. En ze praottende glad nii over dialect. Bêl nêed. Over verkantie 'iere en verkantie daore. En over 't voetbal. Vee over voetbal, vrêêd vee. Niks over dialect ee. Uutgezonderd 't bovenstaonde.

As 'k naor aflôôp van de vergaoderieng deur 't durpje stappen, zien 'k dat de kèrremesse opgebouwd wôôr. Een paor opgeschoten joengers die op udder fietsen staon te kieken naor de volle vrachtwaogens in de straote, staon druk te kletsen. "Glad nii, ik kieke wel uut. Ik zette mien fiets wel bien mien opoe. Anders wôôr 't loape noar naer 'uus", roept 'n vintje van een jaor of dertiene. "Alles wôôr 'erinneweerd." Vèderop, bie den ambachtelijke slaoger staot 'r 'n vrouwe mee d'r fietstassen vol, te modderen om tussen d' auto's deur weg te kommen. "Wat 'n drukte ee vrouwe", zeg ik, binst dan 'k verbie loop. "Da kan je wi zegge", lacht ze, "en 't is nog mae vriedag vò kaermisse."

Op 't station bin 'k allicht te vroeg voo den trein. Glad gêên anspraoke. Dan komt 'r 'n moeder mee d'r dochtertje. Een meisje van 'n jaor of drie, viere. "Jae, jae, ook vee te vroeg ee. Mae da bin ons gewènd ee?" En dan nog even over 't weer, over de regen en de bussen die mae bluuve staeke. An regen ook zeker gin gebrek 'ehad? Intussen is de kleine meid an 'n pakje sap begonnen en balanceert ze langst de rand van 't perron. "In 't ôôsten schient 'r 'n lekker zunnetje", zegt moeder tegen me, binst as Jacobientje langst de perronrand 'ienkelt. Da's daorom te gevaorlijk en ze roept de kleine meid terug. Dan valt het pakje sap neffest de rails. Van schrikt? Messchiens. As de trein aankomt, valt 'r een miezerig regentje. "In 't ôôsten 'n zonnetje? Een dialectzonnetje zeker?"

Zie ok

• Bath
• Schelde-Rijnkanaol

Lienks nae buten

• Plaatsengids
• AlleCijfers