Walchers
't Walchers is de naem vò de Zeêuwse dialecten die-an gesproke ore op Walchren.
De Walcherse dialecten verschillen onder mekaore flienk. De stikke afwiekende stadsdialecten van Middelburg en Vlissienge ore ier avast niet be'andeld; zie daevò 't artikel Burgerzeêuws.
Kenmerken
[bewerk | brontekst bewerken]'t Walchers schikt z'n eige goed in 't verband van aore Zeêuwse dialecten. Verschillen mee 't intern sterk verwante Zuud-Bevelands bin d'r vee; meêsta komt 't d'rop neer dat 't Walchers meer op de aore Zeêuwse dialecten en/of op 't Standerdnederlands trekt.
Klanken
[bewerk | brontekst bewerken]As 'n Midden-Zeêuws dialect kriege vee woorden mee in 't Nederlands 'n o umlaut: zoô is 't bevobbild zeune, beuter, meuge, weune, zeumer en vurm, durp. In Erremu, Kleverskerke en 't Nieuweland oor van butter en zummer gesproke, net eênder as op Zuud-Beveland. Vee van die woorden ore meê nae 't noorden toe mee 'n oo uutgesproke.
De aa veranderd in de meêste Germaonse erfwoorden in 'n ae; de Zuud-Bevelandse î is ier onbekend.
Ze zeie op Walchere over 't aolgemeen mee en af, nie mie en of.
Grammaotica
[bewerk | brontekst bewerken]Abstracta die-an van werkwoorden ore afgeleid kriege d'n uutgang -ienge: verkerienge, krusienge etc.
D'r bin tweê infinitieven: eên op -e en eên op -en. Dit eit 't Walchers uut 't Fries georve. Op Zuud-Beveland is dat verschil d'r nie.
Voltooide deêlwoorden ore mee 't vòvoegsel ge- gevurmd. In Waschappel zeie ze weer wè emaekt.
Woorden
[bewerk | brontekst bewerken]Walcherse dialecten è 'n typische woordenschat die-a flienk kan verschillen van aore dialecten. Zoô zeie ze ier frinze (op Wasschappel zeie ze freinzen) vò wat bevobbild op Zuud-Beveland 'n aerebezem genoemd oor. Kruisbessen aore baeiers enoemd, terwiele a rode bessen jenievers enoemd aore. Dit kan verklaerd ore uut d'n invloed van 't Picardisch. Vô een bêrreg woorden die a allêene op Wasschappel gebruukt aore kê je op dizze link kieke http://www.westkapellecultuurbehoud.nl/cultuur/taaldialect
Op schrift en in de zang
[bewerk | brontekst bewerken]D'r bin op Walcheren feitelik nie zoô vee dialectschrievers en -zangers. Jan Zwemer uut Oôskappel en Marco Evenhuis uut Oôst-Soeburg, de tweê drievende krachten achter 't blad Noe, ouwe d'r eige d'rmee bezeg. Frans van der Heide schrieft a jaeren stikjes in de PZC op z'n Békêrks. De Wasschappelse Toneelploeg schrieft vaesjes en toneelstikken in 't Wasschappels.
Dialectverlies en be'oud
[bewerk | brontekst bewerken]Dit verschilt noga per plekke. In en direct om Middelburg en Vlissienge sterft 't Zeêuws langzaeman uut. Ok in 'n toeristische plekke as Zoetelande gaet 't wat achteruut. Uutschieters d'n aore kant op bin Erremu en Wasschappel: daer oor nog deu meer as 90% van de joengeren dialect gepraot. In de aore durpen overleeft 't redelik toet goed, al zie je wè dan de verschillen tussen de dialecten onderlienge vervaege.
Lienks nae buten
[bewerk | brontekst bewerken]- De Verloren Zeune in 't Walchers (nie speciaol angegeve welk dialect]
- De Verloren Zeune in 't Erremuus