Zurrikzeê

Liggienge van Zurrikzeê in de gemeênte Schouwen-Duveland

Blik over Zurrikzeê

Het Gravensteên.

Spaans beleg in 1575

Zurrikzeê in 1649

Zuudhavenpoort

Zurrikzeê (Ollands: Zierikzee) is 'n stad in d'n gemeênte Schouwen-Duveland, waer-at 't de oôdplekke van is. In 1248 kreeg 't stadsrech'n. 't ao op 1 jannewari 2007 10.570 inweuners, daervan d'r 5064 venters waere en 5443 vrouwen. De inweuners van Zurrikzeê stae bekend as Stoepeschieters.

Zurrikzeê heit een rieke geschiedenis. Blikvanger is de Dikke Toren ofwè de Sint Lievensmonstertoren. D'n toren is 62 meter 'oôge. De bouw van de toren begon in 1454. Ontwerper was de Mechelse bouwmeêster Andries Keldermans en het zou de oôgsen van Nederland motte worre, mar deu geldhebrek is um nooit of'emikt. Vadder heit de stad nog drie intacte stadspoorten, da komt weinig voo in Nederland. Ok ut stad'uus is een prachtig monument. Zurrikzeê heit een haevene an de Oôsterschelde weer nog een antal mosselschepen ligge. Tehenwoôrdig is ut een toeristische stad 'eworren naedat ut een antal eeuwen in'eslape was. Deerdeur binne wel vee monumenten 'espaerd ebleve.

Geschiedenisse

In 976 komt Zurrikzeê onger de naem Creka (kreke) vò in een oorkonde van keizer Otto II. De naem Zurrikzeê komt as eeste vò as Siricasha in een oorkonde uut 1156.

In 1248 wiere de stadsrech'n van Zurrikzeê deu graef Willem II van Olland bevestigd. An 't ende van de middeleêuwen was de stad een belangrieke plekke in Graefschap Zeêland.

In 1303 en 1304 wier de stad meerdere maelen beleherd deu Vlaemse troepen onger leiding van Gwijde van Naemen. De Vlaemingen konne de stad nie inneme en wiere versloge in de slag bie Zurrikzeê op 11 augustus 1304 deu een Zeêuws-Franse vlote, wibie Gwijde van Naemen wier gevangen'enomen. Het jaer drop wier op 23 juni 1305 het Verdrag van Athis-sur-Orge tussen graefschap Vlaenderen en Frankriek of'esloten om de machtsveroudingen te regele.

In 1414, 1458, 1466, 1526 en 1576 vonden in Zierikzee grote stadsbranden plaats. In 1414 brandde de helft van de stad af. In 1458 viel het beste deel van de stad, waaronder het Begijnhof en het klooster van de Franciscanen, Minderbroederklooster ten prooi aan de vlammen. In 1466 brandde een derde van de stad af, waaronder de Grote Kerk. In 1526 en 1576 bedroeg de schade respectievelijk 77 zoutketen en 125 huizen buiten de muren van de stad (1526) en 50 zoutketen en 200 huizen (1576).

In de Tachtigjarige Oorlog werd Zierikzee op 8 augustus 1572 door geuzen ingenomen. In september 1575 landden Spaanse troepen op Schouwen en Duiveland, en sloegen het beleg voor Zierikzee. De stad gaf zich over op 29 juni 1576, maar vier maanden later ontstond er muiterij onder de Spaanse soldaten wegens achterstallige betalingen, waarna de Spanjaarden vertrokken.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog werden op 30 april 1917 door een verdwaalde Britse piloot zes bommen op de stad geworpen. De piloot had Zierikzee verward met Zeebrugge, er vielen drie slachtoffers. Na de Tweede Wereldoorlog werd bij Zierikzee zo'n 30 miljoen kilo munitie in de Oosterschelde gedumpt, waarmee deze munitiestort de grootste van Nederland is. Na de Tweede Wereldoorlog is de stad eerst in oostelijke richting met Plan Malta, daarna met de bouw van de wijk Poortambacht ("Plan West") in westelijke richting uitgebreid.

In 1997 hield de gemeente Zierikzee op te bestaan en werd de gemeente onderdeel van de grotere gemeente Schouwen-Duiveland. Het gemeentehuis van deze gemeente staat wel in Zierikzee. Dit gebouw is een architectonisch hoogstandje dat geënt lijkt te zijn op het Guggenheim Museum te Bilbao. Een kenmerk ervan is dat het topzwaar lijkt doordat het naar boven toe breder uitloopt. Het gemeentehuis is gelegen aan de laan van St. Hillaire, zo'n 800 meter van de Dikke Toren vandaan.

Stikje over de politiek in de stad deu Endrik

Endrik is een schriever uut Renisse die nogal es over de Schouwse politiek schrieft in lokaole krant'n. Ier ei'j zo'n stikje: Ze bin in Zurrikzeê agheêl nie tevree over de plannen van de gemeênte om ’t aevenpark te veranderen. Eihenlijk mot ik ’t aevenplein d’r bie noeme, want dae bin ze ’t nie seêns over de vraehe of t’r noe wè of nie auto’s mahhe komme. Dat ei ’t college noe gelokkig beslote, mâ ze gae nie varre genocht. Want z’aode glieke motte beslute om ’n soort golfwaehentjes, mâ dan ’n slagje groôter, te laete riejen, die of wè dae mahhe komme. Dan kâ je van de parkeergelehen’eid overstappe op zô’n waehentje in je nae ’t aevenplein laete rieje. In dan is t’r glieke ok wî waark vô bepaelde ondernemers die dat wille oppakke.
 De meêste maansen die of an ’t aevenpark wone wille ’t liefste dat ’t bluuft zô-as ’t noe is. Mâ de gemeênte wil de loap van de Oôsterschelde laete zie, of van de vroehere kreken, dat weet ik nie zô percies, in d’r dust ’n kronkelpad in maeke. Nie dat ‘r ok mâ eêne zâ weze die of dat zâ zie, mâ ’t gaet om ’t geweldihe idee d’r achter. Jao beste stoepeschieters, dat ao je netuurlijk allank â kunne wete. Ze dienke bie de gemeênte enkelt mâ van bovenof. De ellende is â behonne toe dat ’t gemeênt’uus gebouwd wier. Want dat mô je ok vanuut ’n vliegtuug zie, dan ei je ’t eênigste moôie zicht. Â je d’r vô staet zie je enkelt ’n groôt gries gebouw vol mit deuken. Ik è ’t daerom wè ’s ons pokken’uus genoemd. Mâ â je van bovenof d’r op kiekt, in dat ei Endrik ok ’s edae, zie je dat ’t uut aomè ouwerjaerse striekiezders bestaet. De ellende wier nog groôter toe dat ’t college van B. en W. besloot om zaalf op de oagste verdiepieng te gae zitten. Dust burhemeêster in wet’ouwers bekieke aole Schouwse zaeken….juust…van bovenof. In zô kâ je dan op ’t idee komme om ’n krekenpatroôn op ’t aevenpark te maeken. ’t Is ’n kronkel in ulder ‘oôd waer of ze niks an kunne doe. Of ze motte ofdaele nae de behaene grond in dat zie ik ze nog nie trek doe.

Eboor'n in Zurrikzeê

• Pieter Caland (1826-1902), waeterbouwkundige (ontwerper Nieuwe Waeterwegt)
• Wim van den Doel (1962), oôgleraar geschiedenis
• Marcel Dost (1969), meerkamper
• Hendrik Albert van IJsselsteyn (1860-1941), ambtenaer en minister
• Johannes Cornelis de Jonge (1793-1853), politicus, archivaoris en geschiedschriever
• Marinus Willem de Jonge van Campensnieuwland (1786-1858), advocaot, rechter en minister
• Carel Joseph van Kempen (1872-1955), ambtenaer en politicus
• Adrie Koster (1954), voetballer en voebaltrainer
• Abraham Johannes Muste (1885-1967), Amerikaons predikant en pacifist
• Dolf Roks (1962), voebaltrainer
• Willem Teellinck (1579-1629), dômenee en theoloog
• Peter van Vossen (1968), voeballer en voebaltrainer

Zie ok

• Zuudhaevenpoorte
• Noordhaevenpoorte
• Nobelpoorte
• Veêrdienste van Zurrikzeê nae Kats

Lienklieste

Commons

Wikimedia Commons

Kiek vò meêr plaetjes over dit onderwerp in de categorie Zurrikzeê van Wikimedia Commons.

Zeêuwse steden

Steden, meê een stem in de Staeten van Zeêland: Hoes · Middelburg · Reimerswaol (tot 1587) · Ter Veere (nae 1574) · Vlissienge (nae 1574) · Tole · Zurrikzeê Smalsteden (gin stem in de Staeten van Zeêland): Brouwes'aeven · Domburg · Erremu · Kortjeen · Smerdiek · Waschappel Steden in Zeêuws-Vlaonderen (buuten het vroegere gewest Zeêland): Aksel · Biervliet · Erreburg · Filepine · Iezendieke · Sas · Sint Anna ter Mu · Sluus · Terneuzen · 'Ulst · Wosburg