Duutsland

Bundesrepublik Deutschland
Vlagge Waepen
Baosisgegevens
Officiële landstaele:	Duuts
Oôdstad:	Berlijn
Regeriengsvurm:	Federaole rippebliek
Staetsoôd:	Frank-Walter Steinmeier (bonspresident)
Regeriengsleider:	Olaf Scholz (bonskanselier)
Oppervlakte:	357.588 km² (1,27% waeter)
Inweuners:	84.669.000 (2024) (237 inw. / km²)
Aore gegevens
Volkslied:	Deutschlandlied
Munte:	euro (EUR)
UTC:	UTC+1 (zeumertied: jaet)
Nationaole feêstdag:	3 oktober (Eêneidsdag)
Web | Code | Tel.	.de | DEU | +49

Dom van Trier

Het kasteêl Neuschwanstein in leege mist

De Elbphilharmonie in Hamburg

Val van de Berliense mure in november 1989

Duutsland (Duuts: Deutschland), officieel de Bundesrepublik Deutschland, is 'n land in West-Europa. Den oôdstad is Berlijn. 't Land hrens op volhorde van noôrd ni west an de volhende zeê'n en lan'n: den Oôstzeê, Noôrdzeê, Denemarken, Poôl'n, Tsjehhië, Oesteriek, Zwitserland, Frankriek, Luxemburg, Belhië en Nederland.

De Bondsrippebliek Duutsland ei mie zen 84,7 meljoen inweuners (2024) nae Rusland de groôtste bevolkinge van alle Europese lan'n. 't Is een belangriek lid van de Europese Unie en de economische, politieke en militaire organisaoties in Europa.

Geografie

Duutsland lig in Midden-Europa, hrens an de bovenhenoemde lan'n en wor verdeêld in de Duutse vlakt'n in 't noôrn, 't oôgland in 't midd'n en de uutèn'n van de Alpen in 't zuden. Een hroôt deêl, 2/3, besti uut bossen, wivan vee nildbossen.

Noôrd-Duutsland wor ekenmerkt deur een vlak lanschap, evenas in 't iets noôrdelijker helehen Denemarken. Deur de vlakt'n stroômen rivier'n as de Wezer, den Elbe en den Oder, en der vin vee landbouw plekke. Der wor onder are terwe, petaoten en herst verbouwd en in Sleêswiek-'Olstein wor an veeteêlt edaene. In dit hebied lihhen hroôte steeën as den oôdstad Berlijn, Hamburg en Breem'n.

Midd'n-Duutsland wor ekenmerkt deur 't oôgland. In dit hebied lihhen onder are de Rijnvallei en 't Thüriengse bos. Langs de Rijn zien vee wienhaern en kasteeln te vin'n en ok lihhen der industriehebieden as 't Ruhrhebied in de buurte. Ok langs de Moezel, ok in dit hebied, zien vee wienhaern te vin'n. Hroôte steeën in Midd'n-Duutsland zien Dresden, Leipzig, Keulen, Düsseldorf en Essen.

Zuud-Duutsland wor ekenmerkt deur zen oôhe berhen, mistal bebost bie nildboômen. Voebeêl'n zien 't Zwarte Woud en 't Bohemerwoud. 't Oôgste punt (2963 m) is de Zugspitze in de Beierse Alpen. Hroôte steeën in Zuud-Duutsland zien onder are München, Frankfurt en Stuttgart.

Geschiedenisse

Duutsland wier pas in 1870 opniev een eeneid. In d'ooge middeleeuwe wastet et hrootste land van Europa, ma laeter viel et elegaer uut mekaer in wè meer dan onderd lantjes. Tussen 1870 en 1914 groeiende Duutsland uut tot de een nae grooste industriestaet van Europa en van de waereld, nae Iengeland. Dat gaf noga wa conflicten mee de Iengelse, mae ok mie de Franse. Toe in 1914 de Eerste Wereldoorlog uutbrak kwam Duutsland recht tegenover deze groôtmach'n (mie Rusland d'rbie) te stoôn, saeme mie Oôstenriek-Honharije. Duutsland voerde een tweêfrontenoorlog. Vier jaer lang durende deze oorlog weerbie naebie nehen meljoen man omkwamme. Duutsland wier een vernederende vrede opgeleid en vee historici dienke dat dit de opmaet gaf toet de Twidde Wereldoorlog. In 1933 kwam Adolf Hitler an de macht. Duutsland begon in 1939 een oorlog tegen Iengeland en Frankriek en vanaf 1941 ok tehen Rusland en de VS. In 1945 wier het land eindelijk verslogen. Verbijsterd nam de weareld kennis van de Holocaust weerbie zo'n zes meljoen Joôden systematisch bin vermoôrd, vooral in Oôst-Europa. Het land wier verdeeld in vier bezettingszones, naemelijk een Britse, Franse, Amerikaanse en Russische Zone. De Russische zone wier een apart land, de Duutse Democraotische Rippebliek (DDR). Duutsland wier zodoewnde verdeêld in een communistisch Oôst-Duutsland en een kapitalistisch West-Duutsland. Ok Berlijn was in vieren gedeeld, mar deze stad lag midden in het Russische deel, zoôdat een deel van Berlijn (dat bie West-Duutsland kwam) as een eiland in Oôst-Duutsland kwam te liggene. Vee burhers vluchttende van Oôst nae West en dat nam zoô groôte antallen an, da in 1961 een mure gebouwd wier deu de Oôst-Duutsers tussen Oôst en West Berlijn. Deze mure wier symbool van de Kouwe Oôrlog tussen de NAVO en het Warchaupact. In 1989 kwam 'ieran een ende toe de burhers van de communistische lan'n in Oost-Europa in opstand kwamme. De Sovjets onger leiding van Gorbatsjov kwamme in tehenstelling toet 1956 en 1968 niet in actie. In 1991 wiere de tweê lan'n weer bie mekaore gevoegd onger leiding van bondskanselier Kohl. Vee wier geïnvesteerd in de voormaelihe deelstaeten van de DDR, mae twintig jaer laeter was de werkloosheid nog aoltied 'oôger as in 't wes'n. Frankriek ging akkoord mie de 'erenigieng op voorwaerde dat Duutsland de euro zou invoere. Dit gebeurde dan ok, in 2002.

Politiek en bestier

Duutsland is een democraotische parlementaire bondsstaet. 't Land ei sins 23 meie 1949 een hrondwet, die a deur een meêder'eid van twiderde deur de bonsdag en bondsraed 'ewiezigd kan worn. Sommihe aspect'n kunn'n nie 'ewiezigd worn.

Binn'n Duutsland hel actief en passief kiesrecht vanof 18 jaer en der is spraeke van een twikaemersysteem, helieke as in Nederland. De bonsdag ei op z'n minst 598 leeën, en wor iedere vier jaer verkozen. Der hel een kiesdrempel van vuuf percent. De bondsraed ei 69 leeën, die an de deêlstaetreheriengen vertehenwoôrdihen. Iedere deêlstaet ei ok een eihen hrondwet en deelstaetparlement, dat a om de vier jaer wor verkozen.

De bonspresident, 't staetsoôd, wor voe vuuf jaer deur de bonsverhaoderienge verkozen en kan 1 keêr worn herverkozen. De bonskanselier is 't oôd van de reherieng en wor verkozen deur de bonsdag. Bonskanselier is Olaf Scholz.

Bonskanseliers

Bondsrepubliek Duutsland:

• Konrad Adenauer (1949-1963) - CDU
• Ludwig Erhard (1963-1966) - CDU
• Kurt Georg Kiesinger (1966-1969) - CDU
• Willy Brandt (1969-1974) - SPD
• Helmut Schmidt (1974-1982) - SPD
• Helmut Kohl (1982-1998) - CDU
• Gerhard Schröder (1998-2005) - SPD
• Angela Merkel (2005-2021) - CDU
• Olaf Scholz (2021-noe) - SPD

Defensie

Duutsland beschik over een paer verschill'nde takk'n van defensie, naemelijk de landmacht, de marine, de luchmacht, de kustwacht, de hrenspelisie en een medisch korps. In 2001 waeren der 20.851.022 mann'n in de leeftied van 15 toet 49 jaer beschikbaer voe in heval van oôrlog, wivan der 17.760.412 heschikt waeren voe militaire dienst. Ieder jaer bereikn onheveêr 480.000 mann'n de leeftied om in militaire dienst te treeën. 1,5% van 't BNP wor uuteheven an defensie.

Duutsland internationaol

Duutsland is onder aore lid van de Europese Unie en de NAVO.

Economie

Duutsland is eên van de mist ontwikkelde lan'n ter waereld en ei ok eên van de sterkste economieën op aerde, mè onder are werkeloôs'eid is een hroôt probleem. Deur verhriezieng worn de lassen van werk ènde mensen hrotter en de sociaole zeker'eid wor kleinder. Een aor probleem is ok nog de minder loôpende economie van Oôst-Duutsland, nog een overbluufsel van voe den oôrlog.

Bestierlijke indeêlienge

Duutsland wor inedeêld in 16 deêlstaeten (Duuts: Bundesländer), naemelijk:

Deêlstaet Duuts Oôdstad Inweuners (meljoen, 2024) Oppervlak (duuzend) Dicht'eid (inw./km²) Baden-Württemberg Baden-Württemberg Stuttgart 11,3 35,7 317 Beieren Bayern München 13,4 70,5 190 Berlijn Berlin Berlijn 3,8 0,9 4245 Brannburg Brandenburg Potsdam 2,6 29,7 87 Breem'n Bremen Breem'n 0,7 0,4 1649 Hamburg Hamburg Hamburg 1,9 0,8 2530 Hessen Hessen Wiesbaden 6,4 21,1 304 Mecklenburg-Voepommern Mecklenburg-Vorpommern Schwerin 1,6 23,2 70 Nedersaksen Niedersachsen Hannover 8,2 47,7 171 Noôrdrien-Westfaolen Nordrhein-Westfalen Düsseldorf 18,2 34,1 533 Rienland-Palts Rheinland-Pfalz Mainz 4,2 19,9 210 Saksen Sachsen Dresden 4,1 18,4 222 Saksen-An'alt Sachsen-Anhalt Magdeburg 2,2 20,5 107 Saorland Saarland Saarbrücken 1,0 2,6 387 Sleêswiek-'Olstein Schleswig-Holstein Kiel 3,0 15,8 188 Thüriengen Thüringen Erfurt 2,1 16,2 131 Totael 84,7 357,6 237

Demohrafie

In 2024 teln Duutsland 84,7 meljoen inweuners. 67,5% van de bevolkieng is aneslootn bie een relihieuze hemeênschap. Van deze mensen is 31,2% Roôms-Katholiek en bieni 31% is protestans. De Roôms-katholiek'n bevin'n der eihen vurral in 't zuden en wessen, de protestant'n in 't noôrn. Ok weun'n der 3,3 miljoen moslims en 200.000 joden. Meêr dan 50% van de voormaelihe Oôst-Duutse bevolkieng ang hin relihie an.

Onder de Duutse bevolkieng bevin'n zen eihen hroôte hroep'n allochtoon'n, wironder vee hastarbeiers uut de jaeren '70 uut Joehoslavië, Hriek'nland en Turkije en are, wivandaen de 3,3 miljoen moslims. In totaol bevin'n zen eihen in Duutsland 7 miljoen allochtoon'n.

Taele

Bieni iedereên in Duutsland spreek Duuts. Der zien ienkele etnische minder'eden as Deen'n, Friezen en siheuners die an der eihen taele praoten.

Lienks nae buten

• Deutschland
• Britannica
• City Population
• Klimaatinfo