België

Koppelingen bewerken
Uut Wikipedia
Koninkrijk België
Royaume de Belgique
Königreich Belgien


Vlagge


Waepen

Baosisgegevens
Officiële landstaele: Nederlands, Frans en Duuts
Oôdstad: Brussel
Regeriengsvurm: Federaol-parlementaire, constitutionele monarchie
Staetsoôd: Filip van Belhië
Regeriengsleider: Alexander De Croo
Religie: Chrissendom 56%
(roôms-kath. 52,2%
protestantisme 2,5%
oôsters-orth. 1,3%)
islam 7%
jood'ndom 0,35% [1]
Oppervlakte: 30.689 [2] km²
(0,64 [3]% waeter)
Inweuners: 11.698.000 (2023) [4]
(381 inw. / km²)
Aore gegevens
Volkslied: Brabançonne
Munte: euro (EUR)
UTC: UTC+1
(zeumertied: jaet)
Nationaole feêstdag: 21 juli
Web | Code | Tel. .be | BEL | +32
Coördinaot'n: 50°35’ N 4°32’ L / <span class="geo-dec geo" title="Maps, aerial photos, and other data for Fout in uitdrukking: Onbekend woord "n".°Fout in uitdrukking: Onbekend woord "n".’ Fout in uitdrukking: Onbekend woord "n".’’ Fout in uitdrukking: Onbekend woord "l".°Fout in uitdrukking: Onbekend woord "l".’ Fout in uitdrukking: Onbekend woord "l".’’">Fout in uitdrukking: Onbekend woord "n".°Fout in uitdrukking: Onbekend woord "n".’ Fout in uitdrukking: Onbekend woord "n".’’, Fout in uitdrukking: Onbekend woord "l".°Fout in uitdrukking: Onbekend woord "l".’ Fout in uitdrukking: Onbekend woord "l".’’

België of Belhië (Nederlands: België, Frans: Belgique, Duuts: Belgien), officieel ’t Konienkriek België, is 'n West-Europees land begrensd deu de Noôrdzeê in ’t westen, Nederland in ’t noôrden en noôrdoôsten, Duutsland in ’t oôsten, Luxemburg in ’t zuudoôsten en Frankriek in ’t zujen.

België ei 11,7 meljoen inweuners (2023) op 'n totael oppervlak van bienae 30,7 duuzend km² waervan bienae 0,2 duuzend km² waeter. 't Land bestaet uut twee 'elften, 't noorden 'eêt Vlaonderen waer Nederlands wor geklapt, 't zuuden 'eêt Wallonië waer Frans (en in 't uuterste oôsten Duuts) wor geklapt. Vlaonderen is kleiner as Wallonië maer ei meer inweuners. 'Oôdstad Brussel leit in 't midden van 't land en vormt as 't Brussels Hewest mie omliggende gemeênten 'n eige rehio.

  • Algemeêne kaerte

    Algemeêne kaerte

  • Bestierlijke kaerte

    Bestierlijke kaerte

  • Taelekaerte ¹

    Taelekaerte ¹

¹
groen = Nederlands (Vlaonderen)
blaeuw = Frans (Wallonië)
oranje = Duuts (Duutstaelige Gemeênschap, ok Wallonië)
groen-blaeuw = Nederlands-Frans (Brussels Hewest)

Heschiedenisse[bewerk | brontekst bewerken]

De oôrsproenkelijke bevolkienge van Belhië bestoeng uut ienkele Keltische stamm'n. Deze wiern in de Romeinse tied binn'n 't hebied tussen de Noôrdzeê, de Rien, de Seine en de Marne ok aneduud as Belgae. 't Hebied maekn toen deêl uut van 't Romeinse Riek.

In de middeleêuwen wier 't 'udihe Belhië verdeêld onder Frankriek en 't Duutse Riek, wibie a de Schelde de hrens was. In de 15e eêuwe wier 't et 't bezit van de Habsburhers en op 't ènde van de 18e eêuwe kwam't in an'n van de Franse. In 1830 von de Belhische Rivvolutie plekke en wier Belhië 'n onafankelijke constitusjonele monarhie.

In den Eêste Waereldoôrlog wier Belhië bieni aelemille bezet deur Duutsland, behalve 't hebied achter de Iesder bleef in Belhische an'n. In de Twidde Waereldoôrlog haf 't Belhische leher nae achttien daehen de stried op en capituleern, winae a 't aele land wier bezet. In september '44 wier 't deur de heallieern bevried.

In 1960 reakende Belhië z'n voormalihe kolonie Kongo kwiet. De laetere jaeren was 't land vaek vreed verdeeld deu de taelstried.

Natuur[bewerk | brontekst bewerken]

Belhië ei, ondanks da 't 'n klein land is en 'n hroôte bevolkiengsdichteid ei, vee bos, onheveer 20%.[3] Eên van de onherepste Belhische stikk'n natuur, binne d' Ardenn'n in 't zuudoôst'n mie 'n 'oôgte toet bienae 700 meter. Dit kom ok deur de laehe bevolkiengsdichteid in dit hebied. In Wallonië is 'n derde van 't oppervlak bebost.

Een belangriek Belhisch natuurhebied is de Oôhe Veen'n in de Oôstkantons. Deur de vele neerslag en de lange winters vi'j ier zelzaeme plantesoôrten die a'j in de rest van Belhië nie vin.

  • 'Oôgten

    'Oôgten

  • Streêken

    Streêken

  • Provincies

    Provincies

  • Hewesten en gemeênschappen

    Hewesten en gemeênschappen

Bestierlijke indeêlienge[bewerk | brontekst bewerken]

Belhië is sins 1993 'n bondsstaet en is federaol verdeêld in drie gewesten: 't Vlaoms Hewest (Vlaonderen 'enoemd), 't Waols Hewest (Wallonië 'enoemd) en 't Brussels (Oôdstedelijk) Hewest. Ok binne d'r drie taelgemeênschappen: de Vlaemse Gemeênschap (Nederlandstaeleg), de Franse Gemeênschap en de Duutstaelege Gemeênschap. Verder is Belhië onderverdeêld in 10 provincies, 43 arrondissement'n en 581 gemeênten.

Zie ok: Lieste mee hroste gemeênten in België

Provincie / hewest Inweuners
(2023) [4] 		% Oppervlakte [2] % Dichteid Oôdstad Arr. Gem.
Antwerpen Vlaoms 1.911.000 16% 2.876 9% 664 Antwerpen 3 69
Limburg Vlaoms 895.000 8% 2.427 8% 369 Hasselt 3 42
Oôst-Vlaonderen Vlaoms 1.561.000 13% 3.007 10% 519 Gent 6 60
Vlaoms-Braebant Vlaoms 1.187.000 10% 2.118 7% 561 Leuven 2 65
West-Vlaonderen Vlaoms 1.220.000 10% 3.197 10% 382 Brugge 8 64
Enegouwe Waols 1.357.000 12% 3.813 12% 356 Bergen 7 69
Luuk Waols 1.116.000 10% 3.857 13% 289 Luuk 4 84
Luxemburg Waols 294.000 3% 4.459 15% 66 Aerlen 5 44
Naemen Waols 502.000 4% 3.675 12% 137 Naemen 3 38
Waols-Braebant Waols 413.000 4% 1.097 4% 376 Waover 1 27
Totael Vlaoms Hewest 6.775.000 58% 13.626 44% 497 Brussel 22 300
Totael Waols Hewest 3.682.000 31% 16.901 55% 218 Naemen 20 262
Totael provincies 10.457.000 89% 30.527 99,5% 343 42 562
Brussels Oôdstedelijk Hewest 1.241.000 11% 162 0,5% 7.642 Brussel 1 19
Totael Belhië 11.698.000 100% 30.689 100% 381 Brussel 43 581

Demohrafie[bewerk | brontekst bewerken]

De Belhische bevolkienge besti uut drie hemienschapp'n: de Vlaomiengen, de Waolen en de Brusselaers. De eêste hroep is Nederlands spreek'nd en vurm de hroste hroep, de twidden spreek Frans en is de twidden. De Brusselaers zien een krusieng iertussen vanwehe de twideêlieng in 't oôdstedelijk hewest. Vadder is der 'n kleine hroep Duutstaelihen an de hrens mie Duutsland. Onheveer 'n derde van de bevolkieng is butenlands (afkomst of nationaliteit).[5]

De hroei van de Belhische bevolkienge neem of. Dit is ok te ziene in aore lan'n binn'n Europa en dus hin vreemd verschiensel. De vruchbaereid van de Belhische vrouwen lig in 2017 op 1,64 huus hemiddeld [6] wat a du op 'n verouwernde bevolkieng: in 2022 is ruum 19% van de bevolkieng ouwer dan 65.[4] De levensverwachtieng voe de bevolkienge in 2021 is 82, voe venters 79 en die voe vrouwen 84.[7]

Taelen
Bevolkiengsdichteid

Bevolkiengsontwikkelieng[bewerk | brontekst bewerken]

Bevolkieng (× 1.000) [4][8]
Hewest 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
Brussels Hewest 1.090 1.119 1.139 1.155 1.163 1.175 1.188 1.192 1.199 1.209 1.218 1.220 1.223 1.241
Vlaonderen 6.252 6.307 6.351 6.382 6.411 6.444 6.478 6.516 6.553 6.589 6.629 6.653 6.699 6.775
Wallonië 3.498 3.526 3.546 3.563 3.576 3.590 3.602 3.614 3.624 3.634 3.645 3.648 3.662 3.682
Totael Belhië 10.840 10.951 11.036 11.100 11.151 11.209 11.268 11.322 11.376 11.431 11.493 11.521 11.584 11.698


Wieziging bevolkieng (× 1.000)
Hewest 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
Brussels Hewest 29 20 16 8 12 13 4 7 10 9 2 3 18
opgeteld 29 49 65 73 85 98 102 109 119 128 130 133 151
Vlaonderen 55 44 31 29 33 34 38 37 36 40 24 46 76
opgeteld 55 99 130 159 192 226 264 301 337 377 401 447 523
Wallonië 28 20 17 13 14 12 12 10 10 11 3 14 20
opgeteld 28 48 65 78 92 104 116 126 136 147 150 164 184
Totael Belhië 111 85 64 51 58 59 54 54 55 62 28 63 114
opgeteld 111 196 260 311 369 428 482 536 591 653 681 744 858

Plaetjes[bewerk | brontekst bewerken]

Politiek[bewerk | brontekst bewerken]

Kaemer van Volksvertegenwoordigers[bewerk | brontekst bewerken]

Verkiezinge van de federaole Kaemer van Volksvertegenwoordigers:[9][10]

Partij F/N 2019 2014 2010 2007 2003 1999 1995
VU / VU-ID / N-VA N 25 33 27 6 1 8 5
PS F 20 23 26 20 25 19 21
Vlaams Blok / Vlaams Belang N 18 3 12 17 18 15 11
PRL / MR F 14 20 15 20 21 16 16
Ecolo F 13 6 8 8 4 11 6
CVP / CD&V N 12 18 17 24 21 22 29
PVDA-PTB F/N 12 2 0 0 0 0 0
VLD / Open Vld N 12 14 13 18 25 23 21
SP / sp.a(-Spirit) ¹ / Vooruit N 9 13 13 14 23 14 20
Agalev / Groen! / Groen N 8 6 5 4 0 9 5
PSC / cdH / LE F 5 9 9 10 8 10 12
FDF / DéFI F 2 2 3 3 3 2 2
PP F 0 1 1
LDD ² N (1) 0 1 5
FN F 0 1 1 1 2
Totael 150 150 150 150 150 150 150
Nederlandstaeligen 88 87 88 88 88 91 91
Franstaeligen 62 63 62 62 62 59 59

¹ sp.a-Spirit in 2003 en 2007

² In 2019 as onafankelijke vò N-VA

Premiers[bewerk | brontekst bewerken]

Premier Van Toet Jaeren Partij
Paul-Henri Spaak 1938 1939 1 POB-BWP
Hubert Pierlot 1939 1945 6 Katteliek Blok
Achille Van Acker 1945 1945 0 PSB-BSP
Paul-Henri Spaak 1945 1946 1 PSB-BSP
Achille Van Acker 1946 1946 0 PSB-BSP
Camille Huysmans 1946 1947 1 PSB-BSP
Paul-Henri Spaak 1947 1949 2 PSB-BSP
Gaston Eyskens 1949 1950 1 PSC-CVP
Jean Duvieusart 1950 1950 0 PSC-CVP
Joseph Pholien 1950 1952 2 PSC-CVP
Jean Van Houtte 1952 1954 2 PSC-CVP
Achille Van Acker 1954 1958 4 PSB-BSP
Gaston Eyskens 1958 1961 3 PSC-CVP
Théo Lefèvre 1961 1965 4 PSC-CVP
Pierre Harmel 1965 1966 1 PSC-CVP
Paul Vanden Boeynants 1966 1968 2 PSC-CVP
Gaston Eyskens 1968 1973 5 PSC-CVP
Edmond Leburton 1973 1974 1 PSB-BSP
Leo Tindemans 1974 1978 4 CVP
Paul Vanden Boeynants 1978 1979 1 PSC
Wilfried Martens 1979 1981 2 CVP
Mark Eyskens 1981 1981 0 CVP
Wilfried Martens 1981 1992 11 CVP
Jean-Luc Dehaene 1992 1999 7 CVP
Guy Verhofstadt 1999 2008 9 Open Vld
Yves Leterme 2008 2008 0 CD&V
Herman Van Rompuy 2008 2009 1 CD&V
Yves Leterme 2009 2011 2 CD&V
Elio Di Rupo 2011 2014 3 PS
Charles Michel 2014 2019 5 MR
Sophie Wilmès 2019 2020 1 MR
Alexander De Croo 2020 noe 3 Open Vld

Belhië internationaol[bewerk | brontekst bewerken]

Belhië is onder aore lid van de Benelux, d' Europeêse Unie en de NAVO.

Noôten[bewerk | brontekst bewerken]

  1. ↑ Overzicht levensbeschouwingen, VRT NWS, 2020
  2. ↑ 2,0 2,1 Bodembezetting volgens het Kadasterregister, Statbel
  3. ↑ 3,0 3,1 Bodemgebruik, Statbel
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Structuur van de bevolking, Statbel
  5. ↑ Een derde van de bevolking ... van buitenlandse herkomst of ... nationaliteit, VRT NWS, 2021
  6. ↑ Geboortecijfer en vruchtbaarheidscijfer blijven dalen, Statbel
  7. ↑ Sterftetafels en levensverwachting, Statbel
  8. ↑ Structuur van de bevolking, Statbel (archief)
  9. ↑ DE KAMER.BE
  10. ↑ ibz

Lienks nae buten[bewerk | brontekst bewerken]


 
Hewesten, gemeênschappen en provincies van Belhië
Hewesten en provincies
Vlaems Hewest / Vlaenderen: Antwerpen • Limburg • Oôst-Vlaonderen • Vlaoms-Braebant • West-Vlaonderen
Waels Hewest / Wallonië: Enegouwe • Luuk • Luxemburg • Naemen • Waols-Braebant
Brussels (Oôdstedelijk) Hewest: Brussel (oôdstad) plus 18 gemeênten
Gemeênschappen
Vlaemse Gemeênschap — Franse Gemeênschap — Duutstaelige Gemeênschap
 
Benelux

België — Luxemburg — Nederland

Lan'n in Europa
Albanië | Andorra | Armenië | Aâzerbeidzjan | België | Bosnië-Hercegovina | Bulharije | Cyprus | Denemarken | Duutsland | Estland | Finland | Frankriek | Georhië | Griek'nland | Honharije | Ierland | Iesland | Itâlië | Kazachstan | Kosovo | Kroâtië | Letland | Liechenstein | Litouw'n | Luxemburg | Malta | Moldâvië | Monaco | Montenehro | Nederland | Noôrd-Macedonië | Noorwegen | Oekraïne | Oesteriek | Poôl'n | Portuhal | Roemenië | Rusland | San Marino | Servië | Slovenië | Slowakije | Spanje | Turkije | Tsjehhië | Vaticaânstad | Vereênigd Konienkriek | Wit-Rusland | Zweden | Zwitserland
Afankelijke hebied'n: Akrotiri en Dhekelia | Åland | Azoôr'n | Eiland Man | Faeroër | Guernsey | Hibraltar | Jan Mayen | Jersey | Krim | Spitsberhen
Niet-Erkende Staeten: Abchazië | Adjara | Gagaoezië | Kosovo | Nachitsjevan | Nagorno-Karabach | Noôrd-Cyprus | Sealand | Transnistrië | Zuud-Ossetië
Truggeplekt van "https://zea.wikipedia.org/w/index.php?title=België&oldid=141041"