Baden-Württemberg

Baden-Württemberg
deêlstaet

Vlagge Waepen
Land	Duutsland
Oôdstad	Stuttgart
Oppervlak	35.748 km²
Inweuners - Dichteid	11.339.000 (2024) 317 inw./km²

Baden-Württemberg, offisjeel Land Baden-Württemberg, (Aelemannisch: Baade-Wiirdebäärg, Zwaobisch: Badâ-Wirdâberg, Paltisch: Bade-Wirddeberg) is 'n deêlstaet (Bundesland) van Duutsland. D'n 'oôdstad is Stuttgart.

Tis de dorde groôtste deêlstaet, zowel in oppervlak as wat betreft bevolkieng.

Baden-Württemberg grenst in 't noôrdwessen an d'n deêlstaet Rienland-Palts (Rheinland-Pfalz), in 't noôrden an d'n deêlstaet Hessen, in 't oôsten an d'n deêlstaet Beieren (Bayern), in 't zuuden an Zwitserland en in 't wessen an Frankriek.

D'r weune 11,3 meljoen mins'n (2024) op 'n oppervlak van 35,7 duuzend km².

Bevolkieng Jaer Inweuners 1900 4,1 meljoen 1950 6,4 meljoen 1975 9,2 meljoen 2000 10,5 meljoen 2024 11,3 meljoen

Gemiddelde temperatuur ¹ Seizoen Maximum Minimum Winter 4°C -2°C Lente 14°C 4°C Zeumer 23°C 12°C Herfst 14°C 5°C 1700 uur zunne per jaer ¹ in Stuttgart

D'r binne 31% kattelieken (2021), 26% lutheraonen (2021) en 7% moslims (2018).

Streêktaelen binne Alemannisch in 't wessen en zuuden en Zwaobisch in 't midden en oôsten. Fraonkische streêktaelen worren 'esproke in 't noôrden, bevobbeld Paltisch in 't noôrdwessen.

Tis ien van de riekste deêlstaeten van Duutsland. 't BBP bedraegt 573 miljard euro (2022), de staetsschuld is 60 miljard euro 'oôg (2021) en 4% van de bevolkieng is werkloôs (2023).

Groôte bedrieven binne Bosch, Daimler Truck, Mercedes-Benz en Porsche.

Geschiedenisse

't Gebied bestond toet 1918 uut de staeten Groôt'ertogdom Baden, Konienkriek Württemberg en de Prusische Hohenzollernsche Lande, daernae toet 1945 uut Baden, Württemberg en 'n stukje Prusen. Nae d'n Twidde Waereldoôrlog was 't gebied van 1945 toet 1949 bezet deu de geallieerd'n. 't Was verdeêld in Baden en Württemberg-Hohenzollern (beide bezet deu Frankriek) en Württemberg-Baden (bezet deu de Vereênigde Staeten). In 1949 wierren deêze gebied'n deêl van de in dat jaer opgerichte Bonsrippebliek Duutsland, in 1952 as d'n deêlstaet Baden-Württemberg.

Landschap

Baden-Württemberg bestaet voo 45% uut landbouw en 39% uut bos.

Middelgebergtes binne 't Zwarte Woud (Schwarzwald) in 't wessen, de Zwaobische Alb (Zwäbische Alb) in 't oôsten en 't Odenwald (leit groôtendeêls in Hessen) in 't noôrden.

'Oôgste berg van 't Zwarte Woud is de Feldberg (1494 meter, ok 'oôgste berg van Baden-Württemberg), 'oôgste berg van de Zwaobische Alb is de Lemberg (1016 meter) en 'oôgste berg van 't Odenwald de Katzenbuckel (627 meter, vlakbie Hessen).

In 't zuudoôsten leit de streêk Oberschwaben mie as 'oôgste berg de Schwarzer Grat (1119 meter) op de grens mie Beieren (Oberschwaben leit deêls ok in deêze deêlstaet).

De Donau ontspringt bei Donaueschingen en de Neckar stroômt van zuud nae noôrd deu 't midden van Baden-Württemberg. De Rien (Rhein) vormt in 't wessen de grens mie Frankriek en in 't zuuden de grens mie Zwitserland. 't Bodenmeêr (Bodensee) leit in 't zuudoôsten en vormt dae de grens mie Zwitserland. De Main vormt in 't noôrdoôsten ongeveêr de grens mie Hessen en Beieren en de Iller vormt in 't zuudoôsten deêls de grens mie Beieren.

Steê

Bekende steê mie inweuners (2022):

Groôtste steê Inweuners Stuttgart 610.000 Mannheim 314.000 Karlsruhe 305.000 Freiburg im Breisgau 233.000 Heidelberg 154.000 Pforzheim 133.000 Heilbronn 128.000 Ulm 127.000 Reutlingen 117.000 Esslingen am Neckar 94.000 Ludwigsburg 92.000 Tübingen 90.000

Andere steê Inweuners Konstanz 86.000 Friedrichshafen 62.000 Baden-Baden 56.000 Ravensburg 50.000 Schwäbisch Hall 41.000 Kehl 39.000 Weil am Rhein 31.000 Donaueschingen 22.000 Hockenheim 22.000 Sigmaringen 17.000 Breisach am Rhein 16.000 Meersburg 6.000

Indeêlieng

Baden-Württemberg bestaet bestierlijk uut 4 gebied'n (Regierungsbezirke), 12 regionaole verbanden (Regionen), 44 districten (Stadt- en Landkreise) en 1101 gemeênten (Gemeinden).

4 gebied'n (Regierungsbezirke) Freiburg Karlsruhe Stuttgart Tübingen 9 stadsdistricten (Stadtkreise) Baden-Baden Freiburg im Breisgau Heidelberg Heilbronn Karlsruhe Mannheim Pforzheim Stuttgart Ulm 35 landsdistricten (Landkreise)

12 regionaole verbanden (Regionen) Freiburg Hochrhein-Bodensee Schwarzwald-Baar-Heuberg Südlicher Oberrhein Karlsruhe Mittlerer Oberrhein Nordschwarzwald Rhein-Neckar Stuttgart Heilbronn-Franken Ostwürttemberg Stuttgart Tübingen Bodensee-Oberschwaben Donau-Iller Neckar-Alb

Politiek

't Parlement (Landtag) sins 1968 (oliefkleur is regerieng):

Partij	2021	2016	2011	2006	2001	1996	1992	1988	1984	1980	1976	1972	1968
Grüne	58	47	36	17	10	19	13	10	9	6
CDU	42	42	60	69	63	69	64	66	68	68	71	65	60
SPD	19	19	35	38	45	39	46	42	41	40	41	45	37
FDP	18	12	7	15	10	14	8	7	8	10	9	10	18
AfD	17	23
REP						14	15
NPD													12
Totael	154	143	138	139	128	155	146	125	126	124	121	120	127

Minister-president'n
Naem	Partij	Tied
Reinhold Maier	FDP	1952–1953
Gebhard Müller	CDU	1953–1958
Kurt Georg Kiesinger	CDU	1958–1966
Hans Filbinger	CDU	1966–1978
Lothar Späth	CDU	1978–1991
Erwin Teufel	CDU	1991–2005
Günther Oettinger	CDU	2005–2010
Stefan Mappus	CDU	2010–2011
Winfried Kretschmann	Grüne	2011–noe

Lienks nae buten

• Baden-Württemberg
• Britannica
• City Population
• Klimaatinfo
• Liggienge: 48°32’ N 9°3’ L

• 
  Landschapp'n
• 
  Baden-Württemberg in 1799
• 
  Baden-Württemberg 1850-1945
• 
  Baden-Württemberg 1945-1952
• 
  Streêktaelen
• 
  Zwarte Woud
• 
  Bodenmeêr
• 
  Zwaobische Alb
• 
  Baden-Baden
• 
  Stuttgart
• 
  Heidelberg
• 
  Schwäbisch Hall
• 
  Donau
• 
  Rien
• 
  Neckar
• 
  Slot Sigmaringen
• 
  Burg Hohenzollern
• 
  Slot Ludwigsburg
• 
  Munster van Ulm
• 
  Parlementsgebouw
• 
  Klederdracht in Baden
• 
  Schwarzwalderamme
• 
  Hockenheimring
• 
  Skiën in Zwarte Woud
• 
  Mercedes-Benz