Walchren

Walchren (Ollans: Walcheren) is 'n hebied en 'n schiereiland in 't westen van de provincie Zeêland en bestaet uut de drie hemeênten Middelburg, Ter Veere en Vlissienge. Walchren oort omslòte deu de Noôrdzeê, de Westerschelde, en 't Veerse Meer.
Walchren is 'n voortzettienge van 't schiereiland Zuud-Beveland (an de hemeênten Bossele en Hoes).

't Eiland eit onheveer 117.000 inweuners (2023) op 'n landoppervlakte van 216 km².

Heschiedenis

In de onderstaende alinea's bin de belangriekste hebeurtenissen van de Walcherse heschiedenis te lezen.

Romeinse tied

Wat-an me zeker wete, is da Walchren a in de Romeinse tied 'n beweund hebied was, mee Domburg as belangrieke andelsplekke. De vermoedelijke naeme van Domburg was in dien tied 'Walacria', wat den oorsproenk van de naeme Walchren verklaert. In 1647 bin resten evonden van 'n an de godin Nehalennia hewiede tempel. D'r waere ôk altaren evonden. Die bin deu kooplieden an de godin opgedraegen, uut dankbaarheid vo ulder be'ouwe vaert.
In de 3^en en 4^en eeuw overstroomde 'n grôôt deel van Zeêland en 't hebied bleef zo hoed als onbeweund.

Middeleêuwen

Vanaf de 11^en eeuw wordt Zeêland stikje bie bitje ingepolderd, wi-deu ame minder land overstroomd wier. De vruchtbaere Zeêuwse klei is heschikt voh landbouw, en langzaem mae zeker nimt de welvaert in ´t hebied toe. Vanaf de dertienden eeuw verschiene durpen en steden. De bevolking leeft van landbouw en visserij, en ok de handel is belangriek, omdat Walchren over zee hoed beriekbaer is.

De zestienden en zeventienden eeuw

De zestienden eeuw was 'n in historisch opzicht interessante tiet, wirin Walchren nest hoede tieden ôk slechte tieden kende. Tijdens de Tachtigjarigen Oorlog was't hebied vaek bie oorlogshandelinge betrokken. Di-nest kende 't hebied ôk overstromingen, wi-onder de Allerheiligenvloed van 1570. In de zeventienden eeuw was voora Middelburg een belangrieke stad. Nae Amsterdam wast ok een van de groôste steden van de Zeven Vereênigde Nederlan'n.

De achttienden en negentienden eeuw

Dit was 'n periode van teruglopende welvaert. Den economie stagneert, met uutzondering van de landbouw. In 1870 werd 't Kanaol deu Walchren hehraven. Dit brocht weer enige welvaort.

De Twidde Wereldoorlog

Nae de landing in Normandië in juni 1944, snokten de geallieerden snel op richting de Nederlandse grens. In september wieren de zûûdelijke provincies bevried, inclusief Zeêuws-Vlaonderen. De mislukking van de "Operatie Market Garden" maekte voorlopig 'n einde an d'n opmars van de geallieerden.

Ôk op Walchren heersten de Dûûtsers nog. Van hieruit beheersten ulder de toegangswegge toet de haevenstad Antwerpen. En 't geallieerde leger oa nen grôôte aanvoerhaeven nodig: de havens in Normandie waren te beperkt en te ver.

Op 24 oktober nam de Canadese 2e divisie nae zeer felle 'evechten de Kreekrakdam. De volgenden dag konde ulder 't plekje Rilland Bath bevrieden. De Schotse 52e Lowland Divisie landde op de zuudkust van Zuud-Beveland. Pas op 30 oktober was geheel Zuud-Beveland bevried. De Duutsers 'ieuwe stand bie de Sloedam, 'ier vonge dan ok zwaere gevech'n plaes, de Slag om de Sloedam.

Om de toegangsweg nih Antwerpen open te stelle was ôk Walchren nodig. Maar de sterke Duitse verdediging maekte 'n landing hier 'n 'achelijke zaek. Dirrom wieren op 3 oktober de dieken van Walchren bie Waschappel gebombardeerd. Walchren kwam onder waeter te staen. Ondanks waarschuwingen aan de bevolking mej strooibiljetten op 2 oktober, vonden 180 inweuners van Wasschappel de dood. 600 van de 650 woonhuuz'n wieren vernietigd.

Ôk de dieken bie Vlissienge, Rittem en Veere wieren gebombardeerd. Op 17 oktober wier Waschappel opnieuw bestookt om 't gat in de diek te vergrôôten en verdiepe. Walchren kwam onger waeter te stao, ok we bekend as de inundaotie van Walchren. Op 1 november waeren de Duitsers tenslotte zodanig verzwakt, dat de Engelsen an land konden gae. Op 8 november was Walchren vrie.

De Waetersnoôdramp

In de nacht van 31 januari op 1 feberwari 1953 wier Zeêland etroffen deu de Waetersnoôdramp van 1953. Walchren wier ier deur hlad nie zô èrrug deur etroffe as de oare eilanden. Om zoô'n ramp in de toekomst te vorkommen, wieren vanaf 1960 de Deltawerken uutgevoerd. Een bie-effect iervan was dan de verbindiengen mee de rest van Nederland flienk verbeterd wieren.

De Deltawerken

De Veerse Gatdam uut 1961, 'n onderdeel van de Deltawerken, verbindt Walchren mee Noôrd-Beveland. 't Vroegere Veerse Gat heet tegenweurdig 't Veerse Meer en is 'n populair waetersportgebied dat vee toeristen trekt.

De haven van de stad Ter Veere is deu den anleg van de Veerse Gatdam nie mii mej de zee verbonde, wi-deu de vissersvloot van Veere moest uutwieke. De kustlijn is echter deu de anleg van de dam anzienlijk verkort, wat het hevaer voh overstroming van Walcheren flink vermindert.

Liggienk

Walchren is 'n overwegend landelijk hebied. De twèè grôôtste plekken op't eiland bin Vlissienge en Middelburg, dizze steden vurme saemen 'n stads-ewest. Ten noorden van Middelburg leit 't historische stadje Ter Veere an't Veerse Meer. En op't meêst westelijke puntje leit 't historische Wasschappel

Walcheren eit drie hemeêntes, te weten : Ter Veere, Middelburg en Vlissienge.

Het hrôôtste durp van Walchren is Koukerke, da ten noorden van Vlissienge en ten westen van Middelburg leit. De hemeênte Veere bestae uut 13 durpen, wi onder: Koukerke (Koudekerke), Aegte (Aagtekerke), Melis (Meliskerke), Bîkerke (Biggekerke), Grieps (Grijpskerke), Zoetelande (Zoutelande), Waschappel (Westkapelle), Domburg, Oôskappel (Oostkapelle), D'n Polder, Gaepienge (Gapinge), Strôoskêrke (Serooskerke) en Ter Veere (Veere).

Walchren is een godsdiensteg eiland, wan di bin veej kerken en de naeme van 't hrôôtste hedeelte van de durpen eindigt meej 'kerke'. Walchren telt diverse badplekken, wi-van Domburg de bekendste is. Andere badplekken bin Zoetelande, Waschappel, Oôskappel en D'n Polder. Bekend zien ok de Walcherse schaepen.