Iezendieke

Liggienge

Izendieke in 1649 deu J. Blaeu

Izendieke - de Mart

De Witte Joffer

Iezendijke of Izendieke (Nederlands: IJzendijke) is een stadje in de Zeêuwse gemeênte Sluus. Ut ha 2.333 inweuners in 2023. Toet an april 1970 was Izendieke een eihe gemeênte, weernae 't toet an 2003 deel uutmikte van de gemeênte Wòsburg.

Geschiedenisse

Het ouwe Iezendieke wier deu overstroômingen tussen 1300 en 1500 deu de zeê opgeslokt. Tiejes de Tachentigjaerige Oôrlog wier deu de Spaonse hertog van Parma an de noôrweskante vant stadje een schans meh vier bolwêrken aangelegd. Mêh in 1604 joog Prins Maurits de Spanjolen weig. De verdedigingswêrken wiere deur Simon Stevin en Menno van Coehoorn anzienlek uut'ebreid.

De vesting Izendieke kwam van 1747 toet an 1748 en van 1794 toet an 1814 in Franse han'n. Napoleon gaf vee grond rondom Izendieke an de Franse en Waolse adel. Ok nae 1814 bleef een anzienlek deel van de grond in Franse en Belse han'n.

Nae 1814 hief de Nederlandse regering de vesting Izendieke groôtendeels op. Tiedens de Belse opstand in 1830-1831 was um voo de leste kere uut'erust mee manschappen, waopens en munitie. Op de ochend van 2 auhustus 1831 om 6 ure wier vanuut Izendieke de anval op de Belse troepen bie de sluzen an de Kapitalen Dam 'eopend. Een compagnie van de 9e Afdeling Infanterie onger kaptein Schwarz en een compagnie schutters onger kaptein Deinema verdreef de Belgen. Toet an 12 auhustus bleeft onrustig in Zeêuws-Vlaonderen weges vijandelijkheden van tweê kanten.

In 1887 wier de IJzendijksche Stoomtramweg Maatschappij (IJzSM) op'ericht. Deze hao de volgende lienen:

• stoômtram-tracé van de Zeeuws-Vlaamse Tramweg Maatschappij (ZVTM);
• stoômtram-tracé Eeklo-Waetervliet van de Belgische Nationale Maatschappij van Buurtspoorwegen (NMvB)
• stoômtram-tracé van de Stoomtram-Maatschappij Breskens-Maldeghem (SBM), die de verbindingen tussen Bresjes en Erreburg/Maldegem en die tussen Bresjes en Sluus/Knokke exploiteerde.

In de Nieuwe Rotterdamse Courant van 24 auhustus 1911 stit volgende artikel over een oud Izendieks gebruuk, De Sleutel van de Ossewei. Het artikel stit in 't Nederlands:

"Wordt [in Izendieke] een ongetrouwde man dertig jaar, dan krijgt hij in de loop van de morgen een houten sleutel van ongeveer een meter lengte thuisbezorgd. De joelende en straatliederen zingende jeugd draagt deze sleutel, waarop een als dame aangeklede pop vastgebonden is, in triomf rond de Markt, opdat de burgerij zal weten, dat er een dertigjarige ongehuwde man in de gemeente is. Daarna krijgt de jarige de sleutel in huis en deelt aan opgeschoten jongens, die hem brengen, centen en twee-en-halve-cent-stukken uit.De bedoelde sleutel is bekend als 'de sleutel van de ossewei', waar de jarige nu zijn entree kan maken. Daarna komen vrienden en bekenden gelukwensen. De gelukkige bezitter tracht nu op te sporen, wie de man is, die na hem aanspraak kan maken op de sleutel. Tot diens verjaardag blijft het ding bij hem in huis, daarna geeft hij hem weer aan de jeugd en dezelfde geschiedenis wordt bij een ander nagespeeld.Wordt een vrijgezel veertig jaar, dan krijgt hij niet meer de sleutel, maar een geheel als vrouw aangeklede pop. Soms wordt deze heel deftig door de vrienden met hoge hoeden op in een gesloten rijtuig naar de feestvierende gebracht. Een kleine herinnering dat het nu waarlijk tijd voor hem wordt. Bovenstaand gebruik heerst alleen bij de burgerstand. Boeren en arbeiders vallen er - eigenaardig genoeg - geheel buiten."

Op 20 oktober 1944 viele bie een zwaere ontploffing op een boerderieje 47 doôden en 37 gewonden onger Britse en Canadese militairen. Het was een van de groôste ongewilde explosies van de geallieerde veldtochte in Noôrdwest-Europa tiejens d'n oorlog.

Literature

• K. MARGRY, Het gebeurde hier: De explosie bij IJzendijke, Tijdschrift ’40-’45 Toen en nu, nr. 99, Uitgeverij Quo Vadis, Soest, 1999, pag. 44-54.

Lienks nae buten

• Plaatsengids
• AlleCijfers
• Museum 't Bolwêrk
• Iengelse informaotie over de explosie

Zeêuwse steden

Steden, meê een stem in de Staeten van Zeêland: Hoes · Middelburg · Reimerswaol (tot 1587) · Ter Veere (nae 1574) · Vlissienge (nae 1574) · Tole · Zurrikzeê Smalsteden (gin stem in de Staeten van Zeêland): Brouwes'aeven · Domburg · Erremu · Kortjeen · Smerdiek · Waschappel Steden in Zeêuws-Vlaonderen (buuten het vroegere gewest Zeêland): Aksel · Biervliet · Erreburg · Filepine · Iezendieke · Sas · Sint Anna ter Mu · Sluus · Terneuzen · 'Ulst · Wosburg