Schrabbekerke

Liggienge

Vliedberg an d'n Bergweg

De meule

Schrabbekerke (Nederlands: 's-Heer Abtskerke) is 'n durp in de gemeênte Bossele in de'n Prvincie Zeêland. 't Ao in 2023 zoan 510 inweuners. 't Durp is elegen in de Zak van Zuud-Beveland aen de rand van de Poel waor a den omhevinf vooral bestaet uut kliene durpsjes, polders, dieken, weêlen en kreke. 't Durp deelt d'n brandweêr mie Schraevenpolder. Het durp dat an de rand van d'n Poel ligt is enoemd naer den abten van de Middelburgse abie, die a in den 13de eeuwe ut hebied in eigendom a ekrege van Dirk VII, graef van Olland. Die a hier een kapel opericht die d'n veurganger was van de uidige kerke midden in't durp. De kerke is ebouwd in een gotische stiel en komt uut de 15de eêuwe.

Tot an 1816 toen a de gemeente wier opeheve waere ook Sieskerke en Baesdurp onderdeel van die gemente.

Meule

De meule vlakbie Ternisse (mar horende bie Schrabbekerke) is ebouwd in zeeventientwêêevuuftug en 't is naemlóös. Dit Zeeuwse type is 'n achikantug ouie meulije, 't is de kleinste meule van Zuud-Beveland mee 'n vluchje van achttien meter fêêrtug. de hrondzieler sti op 'n meulbergje van zowat ander'aolve meter óhe. 't Stoeng ok hoed op d'n blakken toen a 't ebouwd is en dan ao je niet zö'n óhe meule nóódug. Die wier vanzelfs ok reekenienge mie ehouwe en 't most ok nie mêêr koste as a bróödnóódug was. De vlaemse ponden wazze ok diere in dien tied mó je mè reekene. De fondeeruhhe is van heele IJselstêêntjes emesseld en voe de rest is 't aollemille out, b'aolve d'n iesderen as en de roen, die a vroeher ok van out wêêre. D'r zitte ok noh onderdêêlen van z'n voorhanger in en dat was 'n standermeule. 't Meultje is zó kleine, dat de meulehérs onde rmekaore zeie -zó ard da de meulenêr van Temisse 't óóre kon vanzelfs: a t'r 'n voer óói verbie komt vólt'n nog stille ok. 't Ei ok mè twi zolders, 'n stêênzolder en 'n smoutzolder: Op de stêênzolder lihhe ders stéénen iwi koppel zestien(vroeher vuuftienders of êêndertug deursnee). Zestienders en vuuftienders wil zehhe, dat d'n omtrek van de stêên in Amsterdamse voeten zestiene of vuuftiene is. Eên koppel blaeuwe netuur- of lavastêên uut 't Eifelhebergte (tervestêènen) pel kunststêênen, ok wè en 'n kopkrop- of voerslêênen enoemd (voe bêêstevoer). Die stêênen worre an'edreeve deur 'n staekiesder, da's wè van out op 't onderste stikje nae, want da's 'n iesdere klauw. Di zit van booven 'n stéënschieve an mie staeven van palm'out, dreeve wor deur 't azien oute kammen. dat a wee an'espoorwiel mie Da's de beste kombenaosie mie zó min meuheluk slietaozje. 't Spoorwiel zit vast an de koonung. ok wee'n bonkelër Di zit van booven an mie eikene kammen, dat wee inhriept in 't boovenwiel, verzien van azien oute kammen.

't Hróóte boovenwiel zit an d'n iesderen as en dirran zitte wee de ieken. Rond da boovenwiel zit de remvelluhhe oftwel de ange, die a je van buiilen bie de vanglouwe los kan lichte (de vanglichte). Da's nöha 'n hevoelswerk, dir a je nöha wat ervaeruhhe in mó è, want di daoit toch aoltied zó'n ton of tiene mie hank deur de ronte (zowat ondert kielemeter in d'uure an d'uutênden van de wieken). Bie veest'ard remmen kunne de stêên en de kammen overbelast worre en ze kunne ze ofbreeke en dan è'jêêle hröóte hank, dat êêl de kappe mie wiekenkruus en aol d'r ofvliegt, a je tenminste 'n hoeie vang eit, die a hoed pakt. 't Is ok meuheluk a t'n deur de vange lapt mei 't nóódlottuhhe hevolg, dat 'n in d'n brand hit. Want da's out op out en deur de vrievuhhe wor dat loei'êêt, zodat 'r brand ontstit. Dirrom is sturmachtug, buiug weer zó hevaerluk. De snel'eid van de meule mó je reehele deur d'oeveeleid zeil, dat a je voorleit. Zó è je: a. in de volle top zeilen; b. zeilen; d. en dat is mie vier volle 't êêste lientje of mie aolve 't sturmzeiltje en e. dan kunne d' onderste windborren d'r noh uut. In 't leste heval sitt'n in z'n blóóte bêênen. A 't êêl ard sturmt dan ka je 't wiekenkruus ok noh 'n bitje uut de wind zette, dus nie pal op de wind, dan hitt'n d'r van eihens lanks en is 't nie zó sterk.

Mè bie te weinug wind ao de meule vroeher ajeren nog 'n ulpmotor en die stoeng in 't motorkot nest de meule. Toet kort nae d'n lesten oorlog wast'r 'noliemoter, 'n êênsielinder, die 'n lange driefrieme 't binnewerk van de meule kon andrieve. Laeter is t'r 'n eelektriese motor van 30 pk voe in de plekke ekomme (toet 1969). Vanof dien tied is de meule vrêêd in in verval erocht, mè in neehentientwêêentachtug is t'n helukkug êêlemille erestereerd deur de hemêênte Bossele, die a 't noe ok in eihendom eit.'En 't is noe 'n trekpleister voe aol de toeristen, die ier komme, eworre.

'k Mo d'r ok noh bie vertelle, dat in d'n lesten oorlog staf van 't verzet, d' onderhrondse dus, in 't meulenêrsbedrief onder'ebrocht was. Op Ternisse bin d'r wè, die di meer van ofweete dan ik.

Dat 'r vee terve voe d'onderduukers zonder maelverhupnuhhe vermaelen is, is wè zeeker. Net as bêèstevoer en ok za t'r wè olie eperst weeze uut kóólzaed eri pepaover. Dat aollemille za op de mêêste meulens wè 't heval eweist è. Deze meule was êêl vroeher 'n ambachtelukke meule, wivoe erfpacht an d'ambachtsvrowue van Ternisse betaeld most worre en vadder most de meulen-er voe niks maele voe d'r uussouwen.

Van 'n boer in de buurte è 'k óóre zehhe, dasse d'n iesderen as, die a in achttienneehentug ehoote is in de febriek De Prins van Oranje in D'n Aog, wissen aelen è an de kaoije in Hoes bie 'n lankwaehen en vier peren d'r voe. De Schrabbenkerkse Zandweg was toen noh nie ver'ard. Voe m'n eihen dienk 'k a 't aolve durp d'r an te passé ekomme is om dien as mie 'andkracht op z'n plekkei in de meule te kriehen. 't Eêle spul was volhens mien toh 'n machtug stik 'and- en vakwerk om zó ies zó oerdeeheluk en hoed passend te maeken mie aol dat ouwerwesse herêêschap.

Bezienswaerdigeden

• De vliedberg t'Hof Blaemskinders
• De vliedberg an d'n Bergweg

Geboren

• Katinka Polderman (1 meie 1981), cabaretière

Lienks nae buten

• Plaatsengids
• AlleCijfers