Noord-Braebant

Provincie Noord-Braebant

Vlagge Waepen
[[Plaetje:|300px]]
'Oôdstad	D'n Bos
Commissaoris van de Konieng	Wim van de Donk
Belangriekste godsdienst(en)	katteliek
Belangriekste streektaele(n)	Braebants
Oppervlakte - Totaol - Land - Waeter	tweêde 4919 km² km² 162 km²
Inweuners - Totaol - Bevolkiengsdichteid	derde 2.415.945 (1-1-2006) 491 inw./km²
Gemeênten
Volkslied	gin
Officiële website	http://www.brabant.nl

Noord-Braebant (Nederlands Noord-Brabant) is 'n provincie in 't zujen van Nederland. Ze grenst an Zeêland, Zuud-Olland, Gelderland, Limburg, Belgs Limburg en Antwerpen. 't Is nae Zuud-Olland de meêst bevolkiengsrieke provincie en ze is ok best versteêdelikt: Eindhoven en Tilburg as vuufde en zesde stad van Nederland de tweê groôste steeën buten de Randstad. Veddere groôte steeën bin Breda en D'n Bos, de oôdstad, die pas de vierde van de provincie is. Toch eit ok de landbouw, voraol de verkesouwerij, ier 'n groôte functie.

Geografie

Zoôas bove gezeid is Noord-Braebant sterk verstedelikt. Toch leit de bevolkiengsdicht'eid rond 't landelike gemiddelde. Daedeu is t'r ok nog vee plekke vò landbouw en natuur. Typisch Braebants bin de zandverstuviengen van de Loonse en Drunense Dunen, en de 'eivelden van de Kempen.

Geschiedenisse

Vroeger Noord-Braebant gin aparte bestierlike eên'eid. In 'n groôt deêl van z'n geschiedenisse van 't verbonde mee de zudelike Nederlanden. In de middeleêuwen kwam 'n groôt deêl van wat-a noe Noord-Braebant is an 't Markgraefschap van Antwerpen, dat-a in 1106 bie Braebant ingeliefd wier. De groôte centra van ontwikkelienge laege in 't zujen van Braebant (Antwerpen, Brussel, Leuven etc.) maer in 't noôrden kwaemen ok Breda en D'n Bos wè tot ontwikkelienge. Mee d'n Tachentegjaeregen Oorlog wier Noord-Braebant afgescheie van de reste van 't ertogdom: bie de Vree van Munster in 1648 liep de grenze tussen de Staetse en de Spaonse Nederlanden dwars deu Braebant ene. Omdat 't gebied vò 't groôste deêl katteliek was moogden 't gin volwaerdege provincie ore maer wier 't 'n Generaliteitsland: rechtsreeks deu de Staeten-Generaol bestierd. Dit dierde tot de instellienge van de Bataofse Republiek in 1795, toen 't gebied Bataofs-Braebant gieng eête. Laeter in de Fransen tied wier 't over verschillende aore departementen verdeêld. Bie de instellienge van 't Konienkriek der Nederlanden in 1815 wier de provincie nie mee 't zudelike Braebant vereênegd maer goeng ze Noord-Braebant eête. 't Gebied van die provincie was groôter as 't ouwe Generaliteitsland omdat'r 'n stik van 't ouwe Olland en de vòdien zelfstandege (nie bie de Republiek orende) eerlik'eden Boxmeer, Gemert, Megen en Ravenstein biekwaeme. In 1830 bleef 't bie de Belgse opstand relatief rustig en kon konienk Willem I 't gebied makkelik be'ouwe. Vanaf 't end van de negentiende eêuwe kwam voraol in en rond Tilburg en Eindhoven vee industrie op.

Politiek en bestier

Provincie

De Braebantse Staeten sins 2007

Sins de lèste Staetenverkieziengen (2007) zieë de Provinciaole Staeten van Noord-Braebant d'r zoô uut:

CDA SP VVD PvdA GroenLienks SGP/ChristenUnie Partij vò de Dieren D66 Brabantse Partij

18 12 11 8 2 1 1 1 1

Gemeênten

Noord-Braebant is opgedeêld in 67 gemeênten. De lèste erindeêlienge was in 2011.

Aalburg Alphen-Chaam Asten Baarle-Nassau Bergeijk Bergen Bernheze Best Bladel Boekel D'n Bos Boxmeer Boxtel Breda Cranendonck Cuijk Deurne

Dongen Drimmelen Eersel Eindhoven Etten-Leur Geertruidenberg Geldrop-Mierlo Gemert-Bakel Gilze en Rijen Goirle Grave Haaren Halderberge Heeze-Leende Helmond Heusden Hilvarenbeek

Laarbeek Landerd Loon op Zand Maasdonk Mill en Sint Hubert Moerdijk Nuenen, Gerwen en Nederwetten Oirschot Oisterwijk Oosterhout Oss Reusel-De Mierden Roôzendael Rucphen Schijndel Sint Anthonis Sint-Michielsgestel

Sint-Oedenrode Someren Son en Breugel Steênbergen Tilburg Uden Valkenswaard Veghel Veldhoven Vught Waalre Waalwijk Werkendam Woensdrecht Woudrichem Zundert

Waeterschappen

Noord-Braebant is in drie waeterschappen verdeêld: 't Waeterschap Braebantsen Delta, Waeterschap Aa en Maes en Waeterschap D'n Dommel.

Justitie

Braebant is in tweê arrondissementen verdeêld: 't westen valt onder 't arrondissement Breda, 't oôsten onder D'n Bos. Allebei de arrondissementen ressorteren onder 't Gerechtsof van D'n Bos.

Cultuur

Godsdienst

Vanouds is Noord-Braebant 'n kattelieke provincie. In 2005 was volgens schattiengen nog 57% van de bevolkienge katteliek. Kleine gebieden in 't noorden bin in (groôte) meerder'eid protestants, naemelik 't Land van Altena en Heusden en de Noordwestoek. Zaemen bin die goed vò 6% van de Braebanders. Deu de sterke verstedeliking weune d'r intusse ok a 5% moslims in de provincie.

Taele

Noord-Braebant eit 't Braebants in verschillende dialecten as streektaele. In kleine gebieden an de randen van de provincie ore nog aore taelen gesproke: 't Noordwestoeks is 'n Ollands dialect, in 't Land van Cuijk praote ze Kleverlands en in de gemeênte Cranendonck (oôdplekke Budel) è ze 'n Limburgs dialect. De dialecten ore nog relatief vee gesproke, voraol op 't land.