Staevenisse

Staevenisse (Nederlands: Stavenisse) is een plekke op Tole in Zeêland mie 1.705 inweuners (2023). Vee inweuners binne lid van de Oud Grifformeerde Gemeênten in Nederland.

Vaek à je 't over Staevenisse 'eit, dan 'ei je 't over de waetersnoôdramp. Tiedens d'n Ramp van 1953 was Staevenisse een van de zwaerst getroffen durpen, d'r verdronken 153 mêssen, waeronger de bekende ouwerling Leen Potappel. Zie ok het artikel: Oud Grifformeerde Gemeênte van Staevenisse.

Staevenisse is 't durp van de bienaemen, misschien wè meê dan de rest van 't eiland Tole. Zo 'ei je bevobbeld Puup'ol, Paerd'ol, Musse, Luttie en Butter. Voo de ofsluuting van de Oôsterschelde was er an de kaoie aoltied leven in de brouwerij. Zo 'ao je de pruumebar van Koos van Pruume, mà oak de vissers die à weggienge mee d’r boôtjes. Nog vreoger wiere 't graen en de suukerpeeën mee boôten verscheept.

D'r is nog aoltied een supermart op de Voorstraete, mà vroeger gieng je vò groente nae Mao van Saore of vò zoute vis nae Lambregt de visboer. 'Ao je vroeger de Brak om te feêsten, tegenwoordig 'ei je de Stove, je weet wè naest 't ouwe gemeênt'uus. Oak bin d’r vee toeristen te vinden in de zeumer. De meêste bin Belzen en Duitsers en die zitte op de campieng an 't Scheld.

De Staevenisser meule is in 1801 gebouwd ter vervangieng van een standerdmeule die het jaer divoor omgewaaid was. Tot 1964 bleef de meule op windkracht in gebruuk. Het jaer dinae kwam de meule in eigendom van een Rotterdams transportbedrief en wier d'r een vakantie'uus van gemaekt. Het binnenwerk bleef echter gespaerd en in 1976 kwam de meule in eigendom van de gemeênte Tole. In 1983 en 1984, 2004 en 2006 wiere restauraties an de meule uutgevoerd. De meule wordt vaek in bedrief gesteld deu een vriewillige meulenaer.

Geschiedenisse

Staevenisse wor voo 't eest 'enoemd as eiland in een oorkonde uut 1206. Dit eiland is in 1509 overstroômd en wier herdiekt in 1599. De naem Staevenisse is op'ebouwd uut nisse, een landtonge, en staeve. Dit kan betrekking ao op de eigenaar vant land.

Steavenisse is een voorstraetdurp waarbie de oôdstraete lopt van de haevene an het Keeten nae de hervormde kerke. De kerke is 'ebouwd in 1910 as vervanging van de te klein 'eworren vooganger uut 1617. De toren uut 1672 en een kapel mee een grafmonument voo ambachtsheer Hieronymus van Tuyll van Serooskerken († 1669), 'emikt deu Rombout Verhulst, binne van de oorspronkeleke kerke over'ebleven. Bie de haevene vant durp stit de Staevenisser Meule, een korenmeule uut 1801.

In 1653 liet Hieronymus van Tuyll van Serooskerke buten 't dorp een deu waeter omgeven slot bouwen, mee dromhene tunen en bossen. Alleêne een deel van de gracht en een stik van de grachtmuur is nog anwezig. In 1944 wiern de beweuners van Staevenisse 'eëvacueerd omdat een deel van Tole deu de Duutse bezetter wor 'eïnundeerd.

Mee de ramp van 1953 was Staevenisse eên van de zwaerst 'etroffen durpen, er verdroenk'n 153 mensen, weeronger Lin Potappel. Een monument an de weg naar Smerdiek herinnert an de ramp. De aev'n wier nae de Ramp as zwakke plekke in wier mie sluting bedreigd. Weges verzet 'iertegen bin de aev'ndieken ver'oôgd en is in 1977 een keersluus 'ebouwd, de aev'n is nu in gebruuk as jachtaev'n.

Tummerbedrief Roôzemond uut de Voorstraete is voo zovarde bekend één van de ouwste femiliebedrieven van Nederland.^[1] Het bedrief is opericht rond 1650 as durpstummerbedrief. Noe ist in han'n van de 10e generaotie.