Dongeradeel
.svg)
Dongeradeel (Fries: Dongeradiel) is 'n voormaelige gemeênte in Friesland mie 24.000 inweuners (2018) en 'n oppervlakte van 267 km². Dongeradeel lag an de Waddenzeê en 't Lauwersmeer, en is in 2019 opgegaen in de nieuwe gemeênte Noôrdoôst-Friesland.
Dongeradeel was gelehen in 't noordoôs'n van de provincie mie as 'oôdplekke Dokkum, de noordelijkste stad van de Friese elf steden.
Dongeradeel is nae 'n gemeêntelijke 'erindeling in 1984 ontstô toe Dokkum, Westdongeradeel en Oôstdongeradeel bie mekaore gienge. In de volksmond wordt de gemeênte nog steeds in het meervoud aangeduud as 'de Dongeradelen'. Het waepen is een saemenvoeging van de waepens van de drie opge'even gemeênten. De twee stromen stellen de riviertjes Peazens en Ee voor, die in Dokkum saemenkomen. Bekend is het Vissersmonument Moddergat en de deurkomst van de Elfstedentocht deur het stadje Dokkum.
Bie Holwerd is 'n veêrdam (de Aemelandse Dam) van waeruut de veêrboôten nae 't eiland Ameland vertrekke.
Plekken
[bewerk | brontekst bewerken]Antal inweuners per plek op 1 jannewari 2004:
| Nederlandse naem | Friese naem | Inweuners |
| Dokkum | Dokkum | 13.010 |
| Holwerd | Holwert | 1620 |
| Ternaard | Ternaard | 1230 |
| Anjum | Eanjum | 910 |
| Metslawier | Mitselwier | 870 |
| Oosternijkerk | Easternijtsjerk | 840 |
| Ee | Ie | 780 |
| Engwierum | Ingwierrum | 420 |
| Niawier | Nijewier | 380 |
| Lioessens | Ljussens | 360 |
| Wierum | Wierum | 360 |
| Nes | Nes | 340 |
| Hantum | Hantum | 290 |
| Paesens | Peazens | 270 |
| Brantgum | Brantgum | 220 |
| Moddergat | Moddergat | 220 |
| Raard | Raard | 220 |
| Oostrum | Eastrum | 190 |
| Morra | Moarre | 180 |
| Aalsum | Ealsum | 160 |
| Bornwird | Boarnwert | 130 |
| Hantumhuizen | Hantumhuzen | 100 |
| Foudgum | Foudgum | 80 |
| Hiaure | De Lytse Jouwer | 80 |
| Oostmahorn | De Skâns | 80 |
| Hantumeruitburen | Hantumerútbuorren | 70 |
| Wetsens | Wetsens | 70 |
| Jouswier | Jouswier | 50 |
| Waaxens | Waaksens | 40 |
Bron: CBS
Paesens en Moddergat worre vee as één beschouwd.
Gemeenteraed
[bewerk | brontekst bewerken]De raed van Dongeradeel bestond uut 19 zetels. 'Ieronger stit de saemenstellieng van de raed sins 1998:
| Gemeênteraedszeêtels | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Partij | 1998 | 2002 | 2006 | 2010 | 2014 | ||||||||||
| CDA | 8 | 9 | 7 | 7 | 6 | ||||||||||
| Fryske Nasjonale Partij (FNP) | 2 | 2 | 4 | 4 | 5 | ||||||||||
| CU | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | ||||||||||
| Algemeen Belang Dongeradeel | 2 | 3 | 2 | 2 | 2 | ||||||||||
| Dongeradeel Sociaal | 2 | ||||||||||||||
| PvdA | 4 | 2 | 5 | 2 | 1 | ||||||||||
| VVD | 1 | 1 | 1 | 2 | 1 | ||||||||||
| Totael | 19 | 19 | 21 | 19 | 19 | ||||||||||