Poôls: verschil tussen versies
Bladzie leeggemaekt |
Versie 34200 van Andrewricereturns (overleg) onedaen emikt. |
||
| Rehel 1: | Rehel 1: | ||
{{taele| |
|||
| Naem in Zeêuws = Poôls |
|||
| Naem in taele = język polski |
|||
| hesproken = [[Poôl'n]], [[Wit-Rusland]], [[Tsjehhië]], [[Oekraïne]], [[Litouwen]] en aore lan'n |
|||
| sprekers = 50 miljoen |
|||
| rang = 29 |
|||
| taelfemielje = |
|||
[[Indo-Europese taelen|Indo-Europees]] |
|||
* [[Slaovische taelen|Slaovisch]] |
|||
** [[West-Slaovische taelen|West-Slaovisch]] |
|||
*** '''[[Poôls]]''' |
|||
| alfabet = [[Latiens alfabet|Latiens]] |
|||
| offisjeelin = <div> |
|||
* [[Poôl'n]] |
|||
* [[Europesen Unie]] |
|||
| 639-1 = pl |
|||
| SIL = pol |
|||
}} |
|||
'''Poôls''' (''język polski'') is 'n Slaovische taele mie fuuftig miljoen sprekers die an heconcentreerd zitten in [[Poôl'n]] (38,6 miljoen). De miste aore sprekers weun'n in aore Slavische lan'n, ok is 't Poôls sins 1 meie [[2004]] een Europese werktaele. |
|||
'n Zeêr sterk mie 't Poôls verwante taele is 't [[Kasjoebisch]]. In iets mindere maete bin ok 't [[Tsjehhisch]], [[Slowaoks]] en [[Sorbisch]] mie de Poôlse taele verwant. |
|||
== Alfabet == |
|||
't 32 letters tell'nde Poôlse alfabet wor eschreven in 't [[Latiense schrift]], bie toevoehienge van ienkele letters mie diakritische teêkens. De q, v en de x komm'n nie voe, oewel an ze soms wè hebruukt worn in bepaolde [[leenwoôr]]'n, zoas TV. In 't Poôls komm'n de diakritische teêkens ć (kreska), ą (ogonek) en ż (kropka) voe. De letters ierbie zien slechs een voôrbeeld. 't Poôlse alfabet lu as volgt: |
|||
Aa, Ąą, Bb, Cc, Ćć, Dd, Ee, Ęę, Ff, Gg, Hh, Ii, Jj, Kk, Ll, Łł, Mm, Nn, Ńń, Oo, Óó, Pp, Rr, Ss, Śś, Tt, Uu, Ww, Yy, Zz, Źź, Żż |
|||
== Klienkers == |
|||
* '''a''' As de a in bad |
|||
* '''ą''' In de zuvere vurm as een nasaole o, as in 't Franse bon. |
|||
* '''e''' As de e in pette |
|||
* '''ę''' In zuvere vurm as een nasaole e, as in 't Franse fin. |
|||
* '''i''' As de ie in die. In sommihe posities nie uutesprook'n. |
|||
* '''o''' As de o in pot |
|||
* '''ó''' As de oe in toe |
|||
* '''u''' Zelfde as de ó |
|||
* '''y''' As de Nederlanse ie in die, mè mie trugetrokk'n tonge. |
|||
Nae de b, f, g, k, m, n, p en w heef de i hin klank an, mè heef 'n an de voehaende klank 'n [[palataol]] karakter eit. 't Woôrd ''nie'', "nie", wor dus uutesprook'n as ''njè''. |
|||
De ''ą'' en ''ę'' worn vurral voe [[fricatief|fricatieven]] as zuvere [[nasaol]]'n uutesprook'n, (buvobbeld ''mąż'' (man)). An 't ènde van 'n woôrd wor de ą aoltied, zoas in ''chcą'' (zie willn) nasaol uutesprook'n, mè de ę wor vaok hewoon as een ''è'' uutesprook'n (buvobbeld ''proszę'', "asjeblief" en ''dziękuję'' "dank je"). De ą en ę worn ok vaok as om/on of en/em uutesprookn: (''mądry''/on, wies) en (''będzie''/en, toekomstige tied van ''zien'', 3e persoôn enkelvoud). |
|||
== Medeklienkers == |
|||
{| align="top" |
|||
|''c''|| ||As de ''ts'' in '''''ts'''aor'' |
|||
|- |
|||
|''ch''|| ||As 'n stemloôze [[zachte g]], soms bieni as '''h''' ([[stemloôs]] [[palataol]] [[fricatief]]) |
|||
|- |
|||
|''cz''|| ||As de ''tsj'' in '''''Tsj'''ehhisch'', mè palataoler |
|||
|- |
|||
|''ć''|| ||Onheveêr als ''tsj'' in '''''Tsj'''ehhië'' |
|||
|- |
|||
|''dz''|| ||Stemhebbende tehenanger van ''c'' |
|||
|- |
|||
|''dź''|| ||Stemhebbende tehenanger van ''ć'' |
|||
|- |
|||
|''dż''|| ||Stemhebbende tehenanger van ''cz'' |
|||
|- |
|||
|''g''|| ||As de ''g'' in '''''g'''oal'' |
|||
|- |
|||
|''h''|| ||As ''ch'' |
|||
|- |
|||
|''ł''|| ||As den Iengelse ''w'' ([[bilabiaol]]), as de 'w' in 't Franse oui |
|||
|- |
|||
|''ń''|| ||As ''gn'' in ''champa'''gn'''e'' |
|||
|- |
|||
|''r''|| ||As 'n roll'nde tongpunt-''r'' |
|||
|- |
|||
|''rz''|| ||As de ''j'' in '''''j'''ournalist'', mè palataoler |
|||
|- |
|||
|''sz''|| ||As de ''sj'' in '''''sj'''abloon'', mè palataoler |
|||
|- |
|||
|''ś''|| ||As ''sj'' in ''poe'''sj'''e'' |
|||
|- |
|||
|''w''|| ||Als de ''v'' in '''''v'''is'' (stemhebbend) |
|||
|- |
|||
|''ź''|| ||Stemhebbende tehenanger van ''ś'' |
|||
|- |
|||
|''ż''|| ||As ''rz'' |
|||
|} |
|||
Voe klienkers worn in plekke van de letters ć, ń, ś en ź de combinaoties ci, ni, si en zi hebruukt. Zò wor buvobbeld de [[genetief]] van ''jesień'' (herfst) ''jesieni''. |
|||
Stemhebbende medeklienkers (b, d, dz, dź, dż, g, rz, w, z, ź, ż) worn an 't ènde van 'n woôrd stemloôs uutesprook'n: róg /roek/ (''oek'), raz /ras/ ('keêr'). |
|||
== Woôrnschat == |
|||
De kern van de Poôlse [[woôrnschat]] is Slaovisch, mè d'r zien ok vee [[leenwoôr]]n en leenvertaeliengen uut vurral 't [[Duuts]], mè ok 't [[Latien]] en 't [[Iengels]]. Voôrbeeln uut 't Duuts zien ''regał'' (toônbanke), ''kino'' (bioscoop) en ''ratusz'' (raed'uus). Latiense leenwoôrn zien buvobbeld ''museum'' en ''uniwersytet''. Mie recent zien de leenwoôrn uut 't Iengels: ''e-mail'', ''mecz'' en ''komputer''. |
|||
== Zie ok == |
|||
* [[Poôlse hrammatica]] |
|||
{{InterWiki|code=pl}} |
|||
[[Categorie:Taele]] |
|||
[[af:Pools]] |
|||
[[als:Polnische Sprache]] |
|||
[[an:Idioma polaco]] |
|||
[[ang:Polisc sprǣc]] |
|||
[[ar:لغة بولندية]] |
|||
[[arc:ܠܫܢܐ ܦܘܠܢܕܝܐ]] |
|||
[[arz:لغه بولاندى]] |
|||
[[ast:Polacu]] |
|||
[[az:Polyak dili]] |
|||
[[ba:Поляк теле]] |
|||
[[bat-smg:Lėnku kalba]] |
|||
[[be:Польская мова]] |
|||
[[be-x-old:Польская мова]] |
|||
[[bg:Полски език]] |
|||
[[bn:পোলীয় ভাষা]] |
|||
[[bo:ཕོ་ལན་སྐད།]] |
|||
[[br:Poloneg]] |
|||
[[bs:Poljski jezik]] |
|||
[[ca:Polonès]] |
|||
[[co:Lingua pulacca]] |
|||
[[crh:Leh tili]] |
|||
[[cs:Polština]] |
|||
[[csb:Pòlsczi jãzëk]] |
|||
[[cu:По́л҄ьскъ ѩꙁꙑ́къ]] |
|||
[[cv:Поляк чĕлхи]] |
|||
[[cy:Pwyleg]] |
|||
[[da:Polsk (sprog)]] |
|||
[[de:Polnische Sprache]] |
|||
[[dsb:Pólšćina]] |
|||
[[dv:ލަހިސްތާނީ]] |
|||
[[ee:Pɔlisigbe]] |
|||
[[el:Πολωνική γλώσσα]] |
|||
[[en:Polish language]] |
|||
[[eo:Pola lingvo]] |
|||
[[es:Idioma polaco]] |
|||
[[et:Poola keel]] |
|||
[[eu:Poloniera]] |
|||
[[fa:زبان لهستانی]] |
|||
[[fi:Puolan kieli]] |
|||
[[fr:Polonais]] |
|||
[[frp:Polonès]] |
|||
[[fy:Poalsk]] |
|||
[[ga:An Pholainnis]] |
|||
[[gd:Pòlais]] |
|||
[[gl:Lingua polaca]] |
|||
[[gv:Polynnish]] |
|||
[[hak:Pô-làn-ngî]] |
|||
[[he:פולנית]] |
|||
[[hr:Poljski jezik]] |
|||
[[hsb:Pólšćina]] |
|||
[[hu:Lengyel nyelv]] |
|||
[[hy:Լեհերեն]] |
|||
[[ia:Lingua polonese]] |
|||
[[id:Bahasa Polski]] |
|||
[[io:Poloniana linguo]] |
|||
[[is:Pólska]] |
|||
[[it:Lingua polacca]] |
|||
[[ja:ポーランド語]] |
|||
[[jv:Basa Polski]] |
|||
[[ka:პოლონური ენა]] |
|||
[[kk:Поляк тілі]] |
|||
[[ko:폴란드어]] |
|||
[[ku:Zimanê polonî]] |
|||
[[kw:Polonek]] |
|||
[[la:Lingua Polonica]] |
|||
[[lb:Polnesch]] |
|||
[[li:Pools]] |
|||
[[lij:Lengua polacca]] |
|||
[[lt:Lenkų kalba]] |
|||
[[lv:Poļu valoda]] |
|||
[[mdf:Полень кяль]] |
|||
[[mg:Fiteny poloney]] |
|||
[[mhr:Полӓк йылме]] |
|||
[[mi:Reo Pōrana]] |
|||
[[mk:Полски јазик]] |
|||
[[mn:Польш хэл]] |
|||
[[mr:पोलिश भाषा]] |
|||
[[ms:Bahasa Poland]] |
|||
[[mt:Lingwa Pollakka]] |
|||
[[nah:Poloniatlahtōlli]] |
|||
[[nap:Lengua pulacca]] |
|||
[[nds:Poolsch]] |
|||
[[nds-nl:Pools]] |
|||
[[nl:Pools]] |
|||
[[nn:Polsk språk]] |
|||
[[no:Polsk]] |
|||
[[oc:Polonés]] |
|||
[[os:Полякаг æвзаг]] |
|||
[[pcd:Polonè]] |
|||
[[pl:Język polski]] |
|||
[[pnb:پولی]] |
|||
[[pt:Língua polaca]] |
|||
[[qu:Pulaku simi]] |
|||
[[ro:Limba poloneză]] |
|||
[[ru:Польский язык]] |
|||
[[scn:Lingua pulacca]] |
|||
[[sco:Pols]] |
|||
[[se:Polskkagiella]] |
|||
[[sh:Poljski jezik]] |
|||
[[simple:Polish language]] |
|||
[[sk:Poľština]] |
|||
[[sl:Poljščina]] |
|||
[[sq:Gjuha polake]] |
|||
[[sr:Пољски језик]] |
|||
[[sv:Polska]] |
|||
[[sw:Kipoland]] |
|||
[[szl:Polsko godka]] |
|||
[[ta:போலிய மொழி]] |
|||
[[tet:Lia-polaku]] |
|||
[[th:ภาษาโปแลนด์]] |
|||
[[tl:Wikang Polako]] |
|||
[[tpi:Tok Polan]] |
|||
[[tr:Lehçe (dil)]] |
|||
[[ug:پولەك تىلى]] |
|||
[[uk:Польська мова]] |
|||
[[vec:Łéngua połaca]] |
|||
[[vi:Tiếng Ba Lan]] |
|||
[[war:Pinolako]] |
|||
[[yi:פויליש]] |
|||
[[yo:Èdè Pólándì]] |
|||
[[zh:波兰语]] |
|||
[[zu:IsiPholisi]] |
|||
Versie op 12 sep 2010 10:01
| Hesproken in: | Poôl'n, Wit-Rusland, Tsjehhië, Oekraïne, Litouwen en aore lan'n |
| Sprekers: | 50 miljoen |
| Rang: | 29 |
| Taelfemielje | Indo-Europees
|
| Alfabet: | Latiens |
| Offisjeel in: | |
| ISO 639-1: pl ISO 639-2(B): - ISO 639-3: - SIL: pol | |
Poôls (język polski) is 'n Slaovische taele mie fuuftig miljoen sprekers die an heconcentreerd zitten in Poôl'n (38,6 miljoen). De miste aore sprekers weun'n in aore Slavische lan'n, ok is 't Poôls sins 1 meie 2004 een Europese werktaele.
'n Zeêr sterk mie 't Poôls verwante taele is 't Kasjoebisch. In iets mindere maete bin ok 't Tsjehhisch, Slowaoks en Sorbisch mie de Poôlse taele verwant.
Alfabet
't 32 letters tell'nde Poôlse alfabet wor eschreven in 't Latiense schrift, bie toevoehienge van ienkele letters mie diakritische teêkens. De q, v en de x komm'n nie voe, oewel an ze soms wè hebruukt worn in bepaolde leenwoôr'n, zoas TV. In 't Poôls komm'n de diakritische teêkens ć (kreska), ą (ogonek) en ż (kropka) voe. De letters ierbie zien slechs een voôrbeeld. 't Poôlse alfabet lu as volgt:
Aa, Ąą, Bb, Cc, Ćć, Dd, Ee, Ęę, Ff, Gg, Hh, Ii, Jj, Kk, Ll, Łł, Mm, Nn, Ńń, Oo, Óó, Pp, Rr, Ss, Śś, Tt, Uu, Ww, Yy, Zz, Źź, Żż
Klienkers
- a As de a in bad
- ą In de zuvere vurm as een nasaole o, as in 't Franse bon.
- e As de e in pette
- ę In zuvere vurm as een nasaole e, as in 't Franse fin.
- i As de ie in die. In sommihe posities nie uutesprook'n.
- o As de o in pot
- ó As de oe in toe
- u Zelfde as de ó
- y As de Nederlanse ie in die, mè mie trugetrokk'n tonge.
Nae de b, f, g, k, m, n, p en w heef de i hin klank an, mè heef 'n an de voehaende klank 'n palataol karakter eit. 't Woôrd nie, "nie", wor dus uutesprook'n as njè.
De ą en ę worn vurral voe fricatieven as zuvere nasaol'n uutesprook'n, (buvobbeld mąż (man)). An 't ènde van 'n woôrd wor de ą aoltied, zoas in chcą (zie willn) nasaol uutesprook'n, mè de ę wor vaok hewoon as een è uutesprook'n (buvobbeld proszę, "asjeblief" en dziękuję "dank je"). De ą en ę worn ok vaok as om/on of en/em uutesprookn: (mądry/on, wies) en (będzie/en, toekomstige tied van zien, 3e persoôn enkelvoud).
Medeklienkers
| c | As de ts in tsaor | |
| ch | As 'n stemloôze zachte g, soms bieni as h (stemloôs palataol fricatief) | |
| cz | As de tsj in Tsjehhisch, mè palataoler | |
| ć | Onheveêr als tsj in Tsjehhië | |
| dz | Stemhebbende tehenanger van c | |
| dź | Stemhebbende tehenanger van ć | |
| dż | Stemhebbende tehenanger van cz | |
| g | As de g in goal | |
| h | As ch | |
| ł | As den Iengelse w (bilabiaol), as de 'w' in 't Franse oui | |
| ń | As gn in champagne | |
| r | As 'n roll'nde tongpunt-r | |
| rz | As de j in journalist, mè palataoler | |
| sz | As de sj in sjabloon, mè palataoler | |
| ś | As sj in poesje | |
| w | Als de v in vis (stemhebbend) | |
| ź | Stemhebbende tehenanger van ś | |
| ż | As rz |
Voe klienkers worn in plekke van de letters ć, ń, ś en ź de combinaoties ci, ni, si en zi hebruukt. Zò wor buvobbeld de genetief van jesień (herfst) jesieni.
Stemhebbende medeklienkers (b, d, dz, dź, dż, g, rz, w, z, ź, ż) worn an 't ènde van 'n woôrd stemloôs uutesprook'n: róg /roek/ (oek'), raz /ras/ ('keêr').
Woôrnschat
De kern van de Poôlse woôrnschat is Slaovisch, mè d'r zien ok vee leenwoôrn en leenvertaeliengen uut vurral 't Duuts, mè ok 't Latien en 't Iengels. Voôrbeeln uut 't Duuts zien regał (toônbanke), kino (bioscoop) en ratusz (raed'uus). Latiense leenwoôrn zien buvobbeld museum en uniwersytet. Mie recent zien de leenwoôrn uut 't Iengels: e-mail, mecz en komputer.
Zie ok
 |
Deze taele ei d'r eigen Wikipedia. Bezoek de Poôlse variante. |