Brontekst bekijken van Vereênigd Konienkriek

{{landtabelle|
 |naeminlandstaele       = United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland
 |vlagge                 = Flag of the United Kingdom.svg
 |waepen                 = Royal Coat of Arms of the United Kingdom (St Edward's Crown).svg
 |locaotie               = Europe location UK.png
 |taelen                 = [[Iengels]]
 |oôdstad                = [[Londen]]
 |regeriengsvurm         = [[Constitutionele monarchie]]
 |staetsoôd              = [[Charles III]]
 |regeriengsleider       = [[Keir Starmer]]
 |religie                = [[Anglicaonisme]], [[roôms-katholicisme]], [[methodisme]]
 |km2                    = 242.495
 |pctwaeter              = 1,51
 |inweuners              = 67.791.000 (2022)
 |dichteid               = 280
 |volkslied              = [[God Save the King]]
 |munte                  = [[Pound sterling]] (£)
 |valutacode             = GBP
 |tiedzoône              = UTC+0
 |j/n                    = jaet
 |feêstdag               = gin
 |tld                    = uk
 |landcode               = GBR
 |tel                    = 44
}}
[[Plaetje:Uk topo en.jpg|thumb|upright|alt=Map of United Kingdom showing hilly regions to north and west, and flattest region in the south-east.|Topografie van 't land]]
'''Vereênigd Konienkriek''' is 'n [[land]] in [[West-Europa]]. 't Grenst an [[Frankriek]] en [[Ierland (land)|Ierland]] en leit in 't westen en noorden an de [[Noordzeê]]. Oôdstad is [[Londen]], aore belangriek steeën bin o.a. [[Manchester]], [[Birmingham]], [[Glasgow]], [[Cardiff]] en [[Belfast]]. 't Land is geen lid van de [[EU]]. Populair oort 't land ok wè ''Iengeland'' genoemd, wat-a aors maer eên van de vier deêlen van 't land is.

== Geografie ==
Ut Vereênigd Konienkriek is een eiland wa groôtendeels glooiend is, mit in 't noorden (in Schotland) bergen tot circa 1.300 meter. De hoôgste berg in de [[Ben Nevis]] in Schotland. Gin ienkele plekke leit meer as 120 kilometer van zeê. Het meêst zuudwestelijk deel van Iengeland hiet [[Cornwall]].

== Geschiedenisse ==
In de 17e eeuw was 't land mee de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden verwikkeld in een antel oorlogen, de leste was de [[Vierde Iengels-Nederlandse Oôrlog]]. Het Vereênigd Konienkriek was in de 18e in 19e eeuwe (vooral tiedens de regerienk van [[Koningin Victoria]]) 't machtigste land op aerde. ''The British Empire'' is 't groôste riek wa ooit op de weareld heit bestô. Hieran is mede te dankene dat Iengels zo'n belangrieke teale is eworre. Voormaelige kolonies van Iengeland binne onger meer de [[Vereênigde Staeten]], [[Canada]], [[Australië]], [[India]] in [[Zuud-Afrika]]. Nea de [[Twidde Waereldoôrlog]] binne de meêste kolonies in rap tempo onafhankeluk eworren. Tehenwoordig binne d'r slechts wat verspreidde eilanden over de hele weareld van over. Wa-a aol die voormaelige kolonies nog wê gemeên 'ebben is dat de meêste nog wè de Britse koningin as staetsoôd 'ebben. De lan'n wêrken op beperkte schael saemen as [[Gemenebest van Naties]].

== Politiek en bestier ==
't Vereênigd Konienkriek is 'n constitutionele [[monarchie]]. 't Staesoôd is konieng [[Charles III]], vanof 8 september [[2022]]. De regeringsleier is sins 5 juli 2024 premier [[Keir Starmer]] van de [[Labour Party]].

=== Premiers ===
* [[Neville Chamberlain]] (1937-1940) - Conservative
* [[Winston Churchill]] (1940-1945) - Conservative
* [[Clement Attlee]] (1945-1951) - Labour
* [[Winston Churchill]] (1951-1955) - Conservative
* [[Anthony Eden]] (1955-1957) - Conservative
* [[Harold Macmillan]] (1957-1963) - Conservative
* [[Alec Douglas-Home]] (1963-1964) - Conservative
* [[Harold Wilson]] (1964-1970) - Labour
* [[Edward Heath]] (1970-1974) - Conservative
* [[Harold Wilson]] (1974-1976) - Labour
* [[James Callaghan]] (1976-1979) - Labour
* [[Margaret Thatcher]] (1979-1990) - Conservative
* [[John Major]] (1990-1997) - Conservative
* [[Tony Blair]] (1997-2007) - Labour
* [[Gordon Brown]] (2007-2010) - Labour
* [[David Cameron]] (2010-2016) - Conservative
* [[Theresa May]] (2016-2019) - Conservative
* [[Boris Johnson]] (2019-2022) - Conservative
* [[Liz Truss]] (2022) - Conservative
* [[Rishi Sunak]] (2022-2024) - Conservative
* [[Keir Starmer]] (2024-noe) - Labour

=== Leger ===
Ut Vereênigd Konienkriek is een van de vuuf kernmachten op aerde. Op [[3 oktober]] [[1952]] vong de eerste Britse atoomtest in pleas in [[Australië]]. Hiermee wier het Vereênigd Konienkriek de derde atoommacht, nae de [[Vereênigde Staeten]] ([[1945]]) en de Sovjet-Unie ([[1949]]). Het Vereênigd Konienkriek ao in het verleêden en noe ok nog wè, een vreêd sterke merîne. In de 19e eêuw wier ok wè gezeid: ''Britannia rules the Waves''. D'r zat ok wè een kern van waereid in. In 1805 versloôg Horatio Nelson bie Trafalgar een Frans-Spaons leger en sins die tied was Iengeland onbetwist 'eerser op de weêreldzeêën. In 1907 wier de [[HMS Dreadnought]] in gebruuk genome, een slagschip da-a zoô geavanceerd was voô die tied, dat aolle aore schepen geliek verouwerd waere. 'Iermee ontstong een wedloôp tussen Iengeland en Duutsland, wa-a wee een van de oorzaeken was van de Eêrste Wereldoôrlog.

=== Verenigd Koninkriek internationaol ===
Verenigd Koninkriek is onder aore lid van de [[NAVO]]. Van eigens sto de Britten sceptisch tehenover Europa. De euro hao ze nie in'evoerd. Op [[31 jannewari]] [[2020]] om 23.00 uur Britse tied is 't Verenigd Koninkriek uut de [[Europese Unie]] vertrokken.

== Administratieve indeêlienge ==
't Vereênigd Konienkriek is verdeêld in vier istorische staeten: [[Iengeland]], [[Schotland]], [[Wales]] en [[Noord-Ierland]]. De Kanaoleilanden in 't eiland Man in de Ierse Zeê hao een aparte staotus.

== Volk en cultuur ==
Britten hechte vee waerde an tradities. Misschien wè omdat die ze doewe 'erinnere an de tied dat ze nog 't belangriekste land op aerde wazze. As sport is voebal verschrikkelijk populair. Belangrieke clubs bin Arsenal, Manchester United, Liverpool FC en Chelsea. 

=== Godsdienst ===
De staeskerreke is de anglicaonse kerreke, mee an t oôd d'n Iengelse konieng. Aore bekende kerreken binne de [[Free Presbyterian Church of Scotland]] in de [[Strict Baptists]]. De meêste Britten binne anglicaons, mar d'r antal neemt de leste decennia wel of. 

=== Taelen ===
De meest gesproke taele is 't Iengels. 't Iengels is internasionoal eên va d'n belangriekste taele. Aore tael'n die vee hesproek'n wor'n zin 't [[Schots]], 't [[Welsh]] en 't [[Schots-Gaëlisch]].

== Lienks nae buten ==
* [https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/united-kingdom/ The World Factbook]
* [https://www.britannica.com/place/United-Kingdom Britannica]

{{Gemenebest van Naties}}
{{Europa}}

[[Categorie:Vereênigd Konienkriek| ]]
[[Categorie:Land]]