Poôls

Poôls (język polski)
Hesproken in:	Poôl'n, Wit-Rusland, Tsjehhië, Oekraïne, Litouwen en aore lan'n
Sprekers:	50 miljoen
Rang:	29
Taelfemielje	Indo-Europees Slaovisch West-Slaovisch Poôls
Alfabet:	Latiens
Offisjele staotus
Offisjeel in:	Poôl'n Europesen Unie
Taelcodes
ISO 639-1: pl ISO 639-2(B): - ISO 639-3: - SIL: pol

Poôls (język polski) is 'n Slaovische taele mie fuuftig miljoen sprekers die an heconcentreerd zitten in Poôl'n (38,6 miljoen). De miste aore sprekers weun'n in aore Slavische lan'n, ok is 't Poôls sins 1 meie 2004 een Europese werktaele. Verwante taelen mie 't Poôls zien 't Kasjoebisch en in mindere maete 't Tsjehhisch, Slowaoks en Sorbisch.

Alfabet

't 32 letters tell'nde Poôlse alfabet wor eschreven in 't Latiense schrift bie toevoehienge van ienkele letters mie diakritische teêkens. De q, v en de x komm'n nie voe, oewel an ze soms wè hebruukt worn in bepaolde leenwoôrn, zoas TV. In 't Poôls komm'n de diakritische teêkens ć (kreska), ą (ogonek) en ż (kropka) voe. De letters ierbie zien slechs een voôrbeeld. 't Poôlse alfabet lu as volgt:

Aa, Ąą, Bb, Cc, Ćć, Dd, Ee, Ęę, Ff, Gg, Hh, Ii, Jj, Kk, Ll, Łł, Mm, Nn, Ńń, Oo, Óó, Pp, Rr, Ss, Śś, Tt, Uu, Ww, Yy, Zz, Źź, Żż

Klienkers

• a As de a in bad
• ą In de zuvere vurm as een nasaole o, as in 't Franse bon.
• e As de e in pette
• ę In zuvere vurm as een nasaole e, as in 't Franse fin.
• i As de ie in die. In sommihe posities nie uutesprook'n.
• o As de o in pot
• ó As de oe in toe
• u Zelfde as de ó
• y As de Nederlanse ie in die, mè mie trugetrokk'n tonge.

Nae de b, f, g, k, m, n, p en w heef de i hin klank an, mè heef 'n an de voehaende klank palataol is. 't Woôrd nie wor dus uutesprook'n as njè.

De ą en ę worn vurral voe fricatieven as zuvere nasaoln uutesprook'n (buvobbeld mąż (man)). An 't ènde van 'n woôrd wor de ą aoltied, zoas in chcą (zie willn) nasaol uutesprook'n, mè de ę wor vaok hewoon as een è uutesprook'n (buvobbeld proszę en dziękuję). De ą en ę worn ok vaok as om/on of en/em uutesprookn: (mądry/on, wies) en (będzie/en, toekomstige vurm zien, 3e persoôn enkelvoud).

Medeklienkers

c		As de ts in tsaor
ch		As 'n stemloôze zachte g, soms bieni as h (stemloôs palataol fricatief)
cz		As de tsj in Tsjehhisch, mè palataoler
ć		Onheveêr als tsj in Tsjehhië
dz		Stemhebbende tehenanger van c
dź		Stemhebbende tehenanger van ć
dż		Stemhebbende tehenanger van cz
g		As de g in goal
h		As ch
ł		As den Iengelse w (bilabiaol), as de 'w' in 't Franse oui
ń		As gn in champagne
r		As 'n roll'nde tongpunt-r
rz		As de j in journalist, mè palataoler
sz		As de sj in sjabloon, mè palataoler
ś		As sj in poesje
w		Als de v in vis (stemhebbend)
ź		Stemhebbende tehenanger van ś
ż		As rz

Voe klienkers worn in plekke van de letters ć, ń, ś en ź de combinaoties ci, ni, si en zi hebruukt. Zò wor buvobbeld de genetief van jesień (herfst) jesieni.

Stemhebbende medeklienkers (b, d, dz, dź, dż, g, rz, w, z, ź, ż) worn an 't ènde van 'n woôrd stemloôs uutesprook'n: róg /roek/ (oek'), raz /ras/ ('keêr').

Woôrnschat

De kern van de Poôlse woôrnschat is Slaovisch, mè d'r zien ok vee leenwoôrn en leenvertaeliengen uut vurral 't Duuts, mè ok 't Latien en 't Iengels. Voôrbeeln uut 't Duuts zien regał (toônbanke), kino (bioscoop) en ratusz (raed'uus). Latiense leenwoôrn zien buvobbeld museum en uniwersytet, Iengelse e-mail, mecz en komputer.

Zie ok

• Poôlse hrammatica

Wikipedia

Deze taele ei d'r eigen Wikipedia. Bezoek de Poôlse variante.