Noôrd-Beveland

Liggienge van Noôrd-Beveland in Zeêland

Meule van Wissekerke

Noord-Beveland vanuut de locht

De Zeêlandbrugge

Noôrd-Beveland, ok wel Noord-Beveland, (Ollans: Noord-Beveland) is 'n eiland en gewezen gemeênte in de provincie Zeêland. Ze leit tussen de Oôsterschelde (ok gewoon Schelde genoemd) in 't noôrden en 't Veerse Meer in 't zujen. Mee Schouwen-Duveland is 't verbonde deur de Sturmvloedkeêrienge en de Zeêlandbrugge, mee Walcheren deur de Veersegatdam en mee Zuud-Beveland deur de Zandkreêkdam. De gemeênte ao op 1 april 2016 7.435 inweuners en 'n eit oppervlak van 91,97 km² (daevan 34,81 km² waeter); daemee is Noôrd-Beveland 'n vreêd dunbevolkt gebied. Noôrd-Beveland eên stad: Kortjeen. Plekken op Noôrd-Beveland bin Geersdiek, Kamperland, Kats, Kursplaete en Wissekerke. 'Esproke wor ier 't Noôrd-Bevelands.

Geschiedenisse

In de oud'eid stoeng d'r bie Kursplaete 'n Romeinsen tempel t'r eêre van de Keltische godinne Nehalennia, die-a deu de Romeinen overgenomen was. In 1970 eit 'n visser votiefsteênen uut deêzen tempel opgevist. Daerrond eit 'n durpje gelegen dat-a Ganuenta genoemd wier. An 't end van de derde eêuwe rocht 't gebied verlaeten deurdat 't steês meer overstroômde en deur de invallen van de Germaonen. Vanaf de achtste eêuwe kwaemen de eerste kolonisten weêr nae 't eiland, die-an eêrst op vliedbergen weunden, mae nae de sturmvloed van 1014 dieken goengen anleie. Nae nog 'n vloed, in 1134, wier eêl 't eiland bediekt. De Felixvloed van 1530 en de Elisabethsvloed van 1532 vaegden achtereên eêl 't eiland mee zien bevolkienge weg. Pas vanaf 't end van de zestiende eêuwe wier 't eiland weer lanksaeman ingepolderd en in de zeventiende eêuwe kwaeme d'r nieuwe beweuners naer 't eiland, niet alleêne uut Zeêland, maer uut eêl zuud- en west-Nederland en zelfs uut de zudelike Nederlanden en Frankriek. Dat waeren voral eirebeiers die-an nae 't inpolderen as boer in de polder goengen weune.

In 1941 wiere de gemeêntes Kursplaete en Kats an Kortjeen toegevoegd. In 1997 volgde saemevoegienge van Kortjeen en Wissekerke toet Noôrd-Beveland.

Weatersnoodramp

Ieronger 't verslag van de Weatersnoodramp op Noôrd-Beveland, verteld deu de diekgraef van de polders Oud en Nieuw Noord-Beveland. Op 31 jannewarie was t'r 'n spriéngvloed saemen meej'n Noordwester sturm. As diekgraef ha ik 'n uutnóódehienge hekreehe voo d'openienge van 't nieuwe hemêêntuus van Kurtjeen. Toen a'k mee m'n auto rond viere langs de weg nae de steiher van de veerboot ree, zah'k dat'n dam noh onder waeter stong en 't most eiheluk lêêg waeter weeze. Dat stong m'n nie an!

De fêêstelukke openienge van 't gemêêntuus wier hedae deu de Commèsarus van de Konehinne Jhr. de Casembroot. Die is nog bieties weg kunnen hae. De biejêênkomste was in 't gemêêntuus nog volop gaende, toen a'k deu m'n waeterbouwkunduhhe, Sinke, wier hewaerschuwd, dat 't waeter in d'Oôsterschelde buutenheweun oahe stong. Ik gaf dat deu an de burhemêêster, mè die zag d'r nog gin hevaer in. 't Stuitje laeter de waeterbouwkunduhhe m'n wee op en ie zei dat 't waeter nog oaltied steeg. Dat è'k voo de twidde kêêr tehen de burhemêêster verteald en ik è d'ri ok hezeid, da'k weg gieng nae Colijn. Mee persenêêl van de polder è m'n oale coupures mee te schotbalken ofgesloote. 't Waeter kwam a onder de schotbalken deu.

'k È derect Kas en Kurtjeen ophebeald om de kearkklokke te laete luujen. êl Kursplaete kwam nae de coupure van de koaje kieke. Op 'n zeker oahenblik behon de Stenen Beer tussen twi riebaenen te wankelen. Toen è'k de meansen toeheroope, da se d'r wat an moste doewe. D'r kwam 'n buutenheweune aksie tot stand en wier „de stenen beer" zö hoed meuheluk verstearkt. Kursplaete bleef zodoende hespaerd, mèr ok de polders Oud en Nieuw Nor-Beveland.

Op zondag 1 febrewarie wiere de nóóduhhe verstearkiengen anhebrocht bie die ofschuuviengen die a ontstae waere deu 't ovérslaende waeter. Ok wiere de meansen die a in de Kasse-, Anna- en Óóstpolder weunde mee foeibóóten weggehaele. Deze meansen waere deu m'n vrouwe zö lang meuheluk hewaerschuwd deu de tillefon. Zodoende konne ze herèd óóre.

'n Boer en boerinne in d' Óóstpolder die in de opkaemer laehe te slaepen, wiere verrast deu 't oalmè oaher kommende water. Meej 'n zakmes ei boer De Dreu toen 'n hat gemaekt in de zolder wir a se deu konne. De volhenden ochen konne ze ok herèd óóre. Ok vee oare meansen è d'r eihe op zolder in veilugheid kunne stelle. Bie Kasseveer bin toen ealf meansen verdronke, omda d'uusjes in mekoare waere hezakt. Op Kurtjeen bin toen nog 38 meansen verdronke en stong 't éêle durp onder waeter mee oale ellende van dien. De volhende daehen kwaeme d'r vliegtuuhen eeten en hoed (wir a hebrek an was) droppe, d'ulpverlêênieng was buutenheweun.

Veranderiengen

D'r is vee veranderd buuten d'ouwen tied verheleeke mee vroeher. Ok op d'oeven. 't Gae noe oal mee mesienen en trekkers, oales is hemoderniseerd. Ok in'uus. De boeren eete noe bróód van d'n bakker, di óór nie mi zealf hebakke, di óór nie mi hekaernd, nie mi heslacht en z'è naehenoeg hin mealkkoeien mi. Wè beestjes (jong vee) om de weijen en 's winters op stal.

Nog oaltied hae t'n boer, die a op'ouwt mee boeren (die gaat rentenieren) op 't durp weune. Di è bienae oal die meansen 'n móói 'uus, 'n bunhalow of villa zeahe ze noe. 'n Eihe 'uus of nog van d'ouwers, 't êêne wat hróóter as 't andere, ka-je nog vee vinde 'ier. Behalve die in d' earm'uusjes weunde van de kearke,'uusjes van de diakonie.

Die earm'uusjes bin d'r op Kursplaete nie mi. Wè bejaerde weunienkjes. In de hróóte 'uuzen in de Voostraete oa-je 'n vookaeme, 'n alcoof, 'n achterkaemer, 'n binnenplaese en dan los de keuken. Dat was oaltied nie êênder. 't Eanden de lange hank (gang) was ok wè 's de keuken an bie bebouwd. In de hank kwaem d'n trap uut. Boven oa-je 'n paer kaemertjes an de voorkan(g)t en de droagzolder voor de waste d'r achter, en overl schuufraemen.

Achter de keuken was 'n waskot, di kwaem oale weeke de wearkster op maendag de waste doewe. Buuten oa-je dan 't sekreet nog (mê mêêstentied zeide ze 't uusje, laeter: „Ik hae 's ni achter". Achter 't uusje lag d'n bleik en d'ovenieruhhe (groentetuin) en 'n ouwe schuure mee 'n paerekribbe, bocht en 'n plokke (ruif). 'Saeterdags kwam de jonge boer en z'n vrouwe 's middegs mee 't herijtje ni 't durp, mee te butterkurf (hengselmand) en d'eijers. De boer spanden uut in de Voostraete. en de boerinne brocht te butter en d'eijers bie d'r klanten. 't Paerd wier in de schuure hestald, di koa-je in d'achterstraete in. bespraeke 't weark op 't land en de koersen, sommuhhe laeze de "Knoeier", de financiële koerier, 's Aevens hienge ze ni de soos in "De Patrijs".

't Is wè veranderd: 't ei earg hewist op Kursplaete zo vee toegespiekerde zaeken en uüzen a d'r waere. Ze bouwde vee nieuwe uuzen in "Zuid", ok wè "De Puist" benoemd. Achter d'ouwe uusjes was hin ruumte mi om de ëênkaemer uusjes te verbouwen in oal die ziestraetjes. Dus verkochte de ouwere meansen d'r uusje voo 6000 of 8000 gulden an 'n maekelaer en hienge in "Rustoord" weune. Van de jonge meansen waere d'r 'n drie'onderd op één jaer ni de Botlek hae wearke. Dat kwam deur de meehannizasie van de landbouw. D'r wier ok hependeld ni de Herofabriek. Oales bie mekoare wier 't earg mee te leegstand van de uuzen. De meansen die a in Hoes of bie Péchiné of an de hróóte wehen wearkten, die wouwe wè vrom komme ni Kursplaete, mè dan asjeblieft in 'n 'uur'uus. de Hemêênte wier op 'n óórzittieng van de Provincie anheraeje, a te plaeselukke tummerlui 't nie anduste, om dan mè de Christelukke weuniengbouweverêênehieng "Walchere" in te schaekelen.'t Wiere 6 hróóte koapuuzen. 't Was wè zö, da te bouwlui è om 4 uure ni Middelburg vrom hienge, wan de reize 'öórde ok bie de dagtaek. D't kwamme ok nog 18 hoedkoapere 'uuzen bie. Ze waere oalehaere hauw beweund. Sommuhhe tummermansknechs bouwden zealf d'r 'uus, 'n eihe 'uus dan ee. Dan ei-je nog de leegstand. Dï kwamme vee Duutse toeristen op of. Ok meansen uut Braebant, die a zealf sanitair en neiwue vloeren en zóóe anbrochte. Toen kwam de renovasie, of te wel verniewieng. Oal de weuningwet'uuzen van de hemêênte di a nóóit wat an hedae was voor onder'ouw, moste voo 50.000 gulden p'r stik vernieuwd óöre en van centrale verwaermieng en douches verzieje óóre. Flak nae d'n oorlog was de bouw van deze 'uuzen eiheluk revolutiebouw hewist. Nae inkele jaeren bin d'r noe 21 rékréasie'uuzen in de Voostrate, de toehepiekerde raemen bin weg en oales is opheknapt, zealfs 't vroehere hemêênt'uus of êêrder nog "pold'uus", is hlad herestaureerd in de vroehere trant.

Bie Kats wier een werkhaevene an'eleid mee twee grote portaalkraenen, weer de brugelementen voo de Zeêlandbrugge wiere 'ebouwd. De drievende bok Ir. J.G. Snip zettende de verscheie elementen op d'r plekke.

Zetelverdeling gemeenteraad

De gemeenteraod van Noôrd-Beveland bestit uut 13 zetels. Hieronger stit de samenstelling van de gemeenteraod sind 1994:

Gemeenteraadszetels
Partij	1994	1998	2002	2006	2010	2014
Betrokken Noord-Beveland	-	-	-	-	-	3
VVD	2	3	2	2	3	3
Noord-Bevelands Belang	4	3	4	3	3	2
CDA	4	4	4	3	3	2
SGP	1	1	1	2	2	2
PvdA	2	2	2	3	2	1
Totaal	13	13	13	13	13	13

Zie ok

• Lieste mee hoôgste gebouwen op Noôrd-Beveland
• Noôrd-Bevelands volkslied

Lienk nae buten

• Website van de gemeênte

Commons

Wikimedia Commons

Kiek vò meêr plaetjes over dit onderwerp in de categorie Noôrd-Beveland van Wikimedia Commons.